Ameryka przed wyborami

Życie w Happy Valley House, w Arizonie, tylko pozornie jest takie, jak by sugerowała nazwa (Dom Szczęśliwej Doliny). Christine Geltner wynajmuje górę swojego domu gościom nie dlatego, że jest stęskniona za towarzystwem, tylko musi z czegoś opłacić hipotekę i jeszcze się utrzymać. 22 dni do wyborów Dom kupowali z mężem Richardem w 2002 r., kiedy wszystko wydawało się proste. A rata kredytu, co roku powiększana o 100 dol. miesięcznie, czymś naturalnym. Sześć lat później przyszedł kryzys. Rozpadła się wizja wielkiej Ameryki. A Christinie rozeszły się oszczędności, a później małżeństwo. Richard w dzień zajmuje się obsługą gości. A noce spędza w Walmarcie, rozstawiając towar na półkach. O swojej pracy mówi bardzo po amerykańsku, że to w sumie nic trudnego. – No i nawet dostaję niezłe pieniądze, bo inni mają 10 dol. za godzinę. A on ma ponad 13. I jeszcze godzinną przerwę na lunch, która wypada co prawda o pierwszej w nocy. Ale kto nie ma o tej porze apetytu, może zdrzemnąć się gdzieś w kąciku. Po pracy Richard wraca do swojego byłego domu, w którym mieszka kątem, bo nie stać go, żeby coś sobie wynająć. Ale to żaden problem, bo przecież i tak musi zajmować się gośćmi. Naprawdę nie ma na co narzekać, zapewnia Richard, choć jego przekrwione oczy mówią coś zupełnie innego. Dlatego będzie głosował na Hillary Clinton, bo ona obiecuje, że Ameryka na trzech etatach to aberracja, i zajmie się tym, żeby ludzie nie musieli zaharowywać się na śmierć. Richard już wysłał swój głos pocztą, co umożliwia amerykańskie prawo. 8 listopada, w dniu wyborów, znów będzie cały dzień i noc w pracy. 21 dni do wyborów Jesień w Phoenix, stolicy Arizony, przyciąga sporo turystów. Temperatury dochodzą do 36 stopni, co w zbudowanym na pustyni mieście jest raczej objawem łagodnej pogody. Do tego lekki wietrzyk, który delikatnie rusza liśćmi palm. A obrazu sielanki dopełniają kolibry przylatujące do rozwieszonych na werandach poidełek. Fred i Denis Stingle przyjechali tu właśnie po to, żeby pożyć takimi widokami, złapać trochę słońca i spokoju. Można później wstać, nie trzeba się śpieszyć. No i koniecznie unikać tematu polityki, bo po prawie 20 latach zgodnego we wszystkim małżeństwa sprawa tegorocznego głosowania stała się tematem zapalnym. Obydwoje są zagorzałymi republikanami. Świat bowiem potrzebuje silnej Ameryki, opartej na właściwych wartościach. Właściwych, czyli konserwatywnych. Po ośmiu latach rządów Obamy Ameryka jest na dnie. I trzeba ją ponownie stworzyć wspaniałą, co akurat jest hasłem wyborczym Donalda Trumpa. Ale w tym momencie Denis zauważa, że byłoby lepiej, gdyby Trump już nic nie mówił, bo ten facet sam sobie robi krzywdę, ilekroć otworzy usta. Fred przyznaje jej rację, ale przecież niepójście na wybory to tak, jakby zagłosować na Hillary, a to byłoby gorsze od piekła na ziemi. Tu rację przyznaje mu z kolei Denis. Tyle tylko, że jako kobieta osobiście czułaby się nieswojo, głosując na człowieka, który traktuje ją jak przedmiot. Kolibry latają, jak latały, ale miła atmosfera pryska. Tego dnia wypada trzecia i ostatnia debata pomiędzy kandydatami. Fred upiera się, żeby ją oglądnąć, a Denis namawia go, żeby dali sobie spokój, bo im więcej ogląda debat, tym mniejsza szansa, że się pójdzie zagłosować. Debata się odbyła. Fred i Denis następnego dnia rano wyjechali bez śniadania. 19 dni do wyborów Arizona to tradycyjnie stan czerwony, czyli konserwatywny. Niebieskie głosują na demokratów, a swing states raz tak, raz tak. W skomplikowanej układance, jaką są amerykańskie wybory, trzeba tak sterować poparciem, żeby zdobyć nie tyle większość głosów w całym kraju, ile przewagę w jak największej liczbie stanów. Walka trwa o te wahające się. Ale prawdziwa sztuka to wyszarpać kontrkandydatowi stan, który tradycyjnie głosował na jego partię. Arizona ostatni raz poparła demokratycznego prezydenta w 1996 r., kiedy wybory wygrał Bill Clinton. Było to niemiłe zaskoczenie dla republikanów, którzy od dziesiątek lat trzymają tu władzę. Dokładnie 20 lat później Hillary robi wszystko, żeby powtórzyć sukces męża. I trzeba przyznać, że sami republikanie jej w tym bardzo pomagają. Za ich kampanię jest odpowiedzialny pochodzący z Indii Avinash Iragavarapu, który sam o sobie mówi, że jest człowiekiem do wynajęcia. I nawet sugeruje, że poprowadziłby jakąś kampanię w Polsce, bo gdy ta w Stanach się skończy, będzie do wzięcia. Jego gabinet sprawia wrażenie niesprzątanego od dobrych paru dni. A on sam symultanicznie zamawia pizzę na wieczorne spotkanie z wyborcami, załatwia ludzi, którzy będą mobilizować wyborców, chodząc od domu do domu, i włącza sobie filmiki na YouTube. Człowiek orkiestra, choć bez prawa głosu, bo w Stanach jest dopiero od kilkudziesięciu miesięcy i nie ma obywatelstwa. Dziś jest wyjątkowy dzień, bo demokraci strzelają republikanom kolejnego gola. Dzień wcześniej Phoenix odwiedziła Chelsea Clinton, 36-letnia córka Clintonów. A dziś do miasta przyjeżdża Michelle Obama. Wsparcia first lady nie można lekceważyć ani nie zareagować na nie. Boney ma 70 lat i długo czekała na wejście do Phoenix Convention Center, gdzie zorganizowano spotkanie z Michelle. Boney wyróżnia się z tłumu wielkim znaczkiem z napisem „LOVE trumps hate”, na który wydała pięć dolarów. Czego jednak nie żałuje, bo nie po to przez 27 lat uczyła dzieci szacunku do drugiego człowieka, żeby Ameryką rządził facet, który publicznie gardzi ludźmi. Boney szybko traci spokój i nawet przeprasza cały świat w imieniu Ameryki, która z jej perspektywy po prostu oszalała, doprowadzając do sytuacji, że Trump ma realne szanse wygrać wybory. Jej słowa zagłusza aplauz publiczności, która po niemal trzech godzinach wreszcie doczekała się początku imprezy. Najpierw zebrani powtarzają przysięgę na flagę Stanów Zjednoczonych: „Jeden naród, a nad nim Bóg…”. Następnie Michelle Obama mówi, że Ameryka ma przed sobą dwie drogi. Jedną pełną strachu, braku szacunku, gdzie wybrani mają się dobrze, a resztą nikt się nie przejmuje. Drugą – zbudowaną na różności, ale też równości. Amerykę, która nadal może poprowadzić za sobą resztę świata. Na wychodzących ze spotkania demokratów czeka kilku zwolenników Trumpa. Jeden z nich ma koszulkę z podobizną Billa Clintona z napisem – „Gwałt”. Co Boney komentuje krótko – że takiej Ameryki wcześniej nie znała. – Ale taką Amerykę obudził Trump i nawet jeśli nie zostanie prezydentem, czego mu szczerze życzę, to Ameryka już będzie inna – martwi się Boney. 16 dni do wyborów Nogales to formalnie część Ameryki. Ale nad miastem powiewają dwie flagi – amerykańska i meksykańska. Miasto rozprute jest niemal przez środek przez wysoki na kilka metrów, rdzewiejący płot. Po jednej jego stronie brzydkie i często niedokończone domy. Po drugiej też brzydkie, ale już dokończone. Tu i tam dużo starych samochodów. No i na każdym niemal podwórku pies. Najczęściej na łańcuchu, co dla przeciętnego Amerykanina jest raczej nie do pomyślenia. Ale w Nogales za dużo wiedzą o gangach, żeby nie mieć psów. Sergio Arellano sam trochę wygląda, jakby był z meksykańskiego gangu. Ogolony na łyso, dobrze zbudowany, w rozciągniętej koszulce na ramiączkach. Nie tak wyobrażasz sobie typowego republikanina. Ale jako człowiek zaangażowany w politykę Sergio wie, że do ludzi trzeba mówić ich językiem – w Nogales to hiszpański. Trzeba też wyglądać tak jak oni. I rozumieć ich potrzeby. A potrzeby Nogales są wielkie, bo to niby Ameryka. Z akcentem na niby. Sergio denerwuje się, że miasto jest przeżarte korupcją. Że wybudowano za ciężkie pieniądze gmach sądu, a teraz stoi pusty i trzeba płacić prawie 50 tys. dol. za jego utrzymanie. I to bardzo symboliczne, że właśnie sąd dotknęło to nieszczęście, bo Nogales potrzebuje wreszcie sprawiedliwości. I mniej więcej o tym mówi wyborcom, których odwiedza w ramach kampanii od drzwi do drzwi. A najczęściej używane przez rozmówców słowo to cabrones (skurwysyny). Jest jeszcze trochę żarcików. Sporo poklepywania po plecach, bo chodzi o to, żeby republikanie wreszcie coś wygrali w Nogales. 30 proc. mieszkańców miasta i okolic to latino. Zaledwie 16 proc. z nich rejestruje się do wyborów. A tylko 6 proc. ostatecznie oddaje głos. Sergio uważa, że to dlatego, iż nie czują się częścią Ameryki. No i nikt się nimi nie interesuje. Demokraci im wiele obiecują i ciągle mówią o jednej Ameryce w swojej kampanii. Ale tak naprawdę to wszyscy mają latino gdzieś. I on musi przyznać, że republikanie też ich mają gdzieś. Ale to błąd, bo latino to ludzie, którzy mają takie same wartości. A to, co Trump mówi o imigrantach, to święta racja. Mur powinien być na całej granicy i to jeszcze potrójny. Trzeba wydalić wszystkich, którzy tu są nielegalnie, chronić Amerykę przed zalewem imigrantów. No, jego rodzice również przez chwilę byli nielegalnie w Ameryce, ale objęła ich amnestia za czasów prezydenta Reagana. Tak że to zupełnie inna sprawa. 10 dni do wyborów W Arizonie druga poprawka do konstytucji gwarantująca prawo do noszenia i posiadania broni jest traktowana bardzo dosłownie. Tak dosłownie,