Korea Południowa podawana jest jako przykład skutecznej odpowiedzi władz na pandemię. Dość szybko udało się tam zahamować przyrost zachorowań. W dodatku przy relatywnie wysokiej liczbie chorych kraj zarejestrował mało ofiar śmiertelnych.
Eksperci chwalą Seul za szybkie decyzje i zaawansowane technologie. Podkreślają, że rząd nie oszczędzał, a już na pierwszą fazę zagrożenia przeznaczył ok. 25 mld dol. Tyle że gdy Covid-19 przestał być sprawą wyłącznie chińską i przeobraził się w problem ponadnarodowy, koreańska władza zaczęła się zachowywać jak autorytarna.
Czytaj też: Co zrobić, gdy mam objawy infekcji? Krótki poradnik
Koreańska strategia walki z wirusem
Wszyscy, którzy w początkowej fazie epidemii przyjeżdżali do Korei z Chin, byli ściśle monitorowani. Dotyczy to także tych aspektów życia codziennego, które wychowani w duchu demokracji liberalnych Europejczycy uznają za prywatne i święte. Przybyszom z Państwa Środka oglądano wyciągi bankowe, kontrolowano ich transakcje, śledzono, jak się przemieszczają.
Kiedy któryś z nich zachorował, wszystkie szczegóły z jego życia stawały się publiczne: od miejsca robienia zakupów po numer fotela w kinie. W imię bezpieczeństwa Koreańczycy ingerowali w sferę prywatną obywateli najgłębiej, jak się da. Wielokrotnie doprowadziło to do kuriozalnych, wstydliwych sytuacji – ujawniono m.in., że jeden z mieszkańców Daejeon udał się do sklepu z bielizną erotyczną.
Mimo to społeczeństwo podporządkowało się restrykcjom. Ale z różnych przyczyn Europa o powtórce azjatyckich sukcesów w walce z koronawirusem może na razie zapomnieć. Tymczasem stała się epicentrum pandemii. Czy mieszkańców Starego Kontynentu czeka przejście na tymczasowy paraautorytaryzm? I czy są na to gotowi?
Czytaj też: Dlaczego koronawirus uderzył właśnie we Włoszech?
Od kwarantanny po areszt domowy
Pewne ograniczenia już zostały wprowadzone. Nie chodzi tylko o zamknięcie szkół i granic, zawieszenie lotów czy zalecenia domowej kwarantanny. Europejskie rządy zaczynają regulować ceny niektórych dóbr. Władze Francji ustanowiły limity cenowe dla maseczek chirurgicznych i płynów dezynfekujących. Kolejne kraje zakazują ich akumulowania w ogromnych ilościach i handlu na wtórnym rynku. Tych, którzy nie podporządkują się przepisom, czekają kary finansowe, a nawet naloty służb, konfiskata mienia, a może i więzienie.
Do zwiększonej obecności wojska czy policji też trzeba się zacząć przyzwyczajać. Możliwe, że jeśli statystyki zachorowań nie przestaną rosnąć, codzienne wizyty w domach, meldunki telefoniczne czy internetowe staną się rzeczywistością nie tylko dla objętych kwarantanną, ale dla dużej części populacji. By ograniczyć liczbę zgonów, władze mogą np. trzymać w areszcie domowym wszystkich obywateli powyżej pewnej granicy wiekowej.
Czytaj też: Co się zmieni po ogłoszeniu pandemii przez WHO?
Restrykcje trudne do przełknięcia
Danych osobistych mogą też zacząć żądać od nas prywatne instytucje, jak centra handlowe. To rozwiązanie znane z innego nie do końca demokratycznego kraju azjatyckiego: Singapuru. Tam przy wejściu do galerii, siedzib prywatnych firm i na dworcach trzeba było podać dane osobowe, włącznie z numerem paszportu i historią podróży z ostatnich miesięcy. Dla Europejczyków, wrażliwych na punkcie swojej prywatności, mogłoby to być trudne do przełknięcia.
W europejskiej rzeczywistości pojawia się też kolejny dawno niewidziany element, czyli narzucone limity zakupowe. TESCO w wielu krajach UE wprowadziło ograniczenia: nie więcej niż sześć sztuk produktu na jednego klienta. W ślad sieci pójdą pewnie inne duże sklepy. A jeśli kwarantanna będzie się przedłużać, zapewne i małe, rodzinne przedsiębiorstwa.
Gospodarka centralnie sterowana
Najbardziej katastrofalny scenariusz zakłada, że pandemii nie uda się opanować aż do lata. W połączeniu z suszą i innymi skutkami ocieplenia klimatu może to mocno zagrozić dostawom żywności. Rolnicy nie będą mogli wyjść na pola, opóźni się produkcja sztucznych nawozów czy środków chwastobójczych. Co wtedy z dostępem do jedzenia?
Inny scenariusz zakłada, że w jakiś sposób zainterweniowałoby państwo, ustalając ceny produktów spożywczych tak samo, jak robi to już z maseczkami i płynami dezynfekującymi. Wówczas jedzenia byłoby pewnie mniej, ale pozostałoby w miarę szeroko dostępne. W tym miejscu należy jednak zapytać, czy interwencja cenowa, w praktyce oznaczająca powrót do centralnie sterowanej gospodarki, jest w ogóle możliwa w czasach zglobalizowanego łańcucha dostaw i kapitalizmu.
Jeśli więc władze nie byłyby chętne ani gotowe wyrównać cen żywności, w grę wszedłby scenariusz rodem z filmów science fiction. Bogatych stać byłoby na jedzenie jak w czasach prepandemicznych, biedni musieliby liczyć na racje żywnościowe lub wąską grupę tanich towarów. W pierwszym scenariuszu oznaczałoby to naruszenie zasad wolnego rynku i nagięcie zdolności państwa do maksimum, w drugim – rozwarstwienie i regres społeczny.
Czytaj też: Koronawirus zainfekował gospodarkę
Jak pandemia wpłynie na wybory
Zawieszenie życia społecznego na dłużej mocno wpłynie też na kalendarz polityczny. Wybory powinny w tym roku odbyć się w 13 europejskich krajach. Żaden nie jest przygotowany, by przeprowadzić je w sieci. Dlatego niewykluczone, że kadencja co niektórych polityków czy partii automatycznie się wydłuży.
Czytaj też: Polityka w czasach zarazy
A wtedy zyskają czas, by wprowadzić fundamentalne zmiany, nawet takie o charakterze ustrojowym. To zaś da pole do kolejnych konfliktów, bo opozycja w każdym z tych krajów będzie z pewnością dążyć do uczynienia z „doliczonego czasu gry” etapu, w którym decyzje wykonawcze zostałyby mocno ograniczone.
Pandemia Covid-19 jest pierwszym zjawiskiem, które z taką mocą i gwałtownością uderza w zglobalizowaną, zjednoczoną i wolną od wojen Europę. To test dla trwałości naszych demokracji i porządku instytucjonalnego na poziomie ponadnarodowym. Jeśli go oblejemy, przechylając wahadło w stronę autorytaryzmu, koronawirus może się okazać bardziej brzemienny w skutki niż najgorsze konflikty zbrojne.
Czytaj też: Stan wyjątkowy w Polsce. Potrzebny? Groźny? Co oznacza?