Wypowiedzi i decyzje Donalda Trumpa w odpowiedzi na falę demonstracji i rozruchów po zabójstwie czarnoskórego George’a Floyda w Minneapolis nie zjednały mu poparcia większości Amerykanów. Notowania prezydenta spadły i gdyby wybory odbyły się dziś, najpewniej przegrałby walkę o reelekcję z Joe Bidenem. Ale od wyborów dzieli nas jeszcze pięć miesięcy.
Trump o rasizmie w policji nie mówi
Kiedy zamieszki dotarły do Waszyngtonu, Trump najpierw ukrywał się w podziemnym bunkrze na terenie Białego Domu. W poniedziałek wieczorem przemówił, wzywając gubernatorów do „zdominowania” ulicznych protestów. Zagroził wprowadzeniem do stanów regularnej armii federalnej, wezwał ją do stolicy na pomoc i podkreślił, że jest „prezydentem prawa i porządku”. Następnie policjanci wraz z żandarmerią wojskową zaatakowali pokojowych demonstrantów zgromadzonych na pl. LaFayette’a gazem łzawiącym i gumowymi kulami, aby oczyścić teren dla prezydenta, który udał się do pobliskiego kościoła episkopalnego św. Jana. Przed wejściem dał się sfilmować kamerom telewizyjnym z uniesioną Biblią.
W wystąpieniach po zabójstwie w Minneapolis Trump nie wspomina ani słowem o rasizmie w policji i potrzebie jej reform, niezbędnych, aby zapobiec podobnym tragediom. Morderstwo Floyda było dla niego tylko odosobnionym przypadkiem psychopatologii. Tymczasem policyjne zabójstwa podejrzanych lub aresztowanych zdarzają się w USA często od lat, a ich sprawcy z reguły unikają kary. Wypowiedzi Trumpa uderzały brakiem współczucia dla rodziny Floyda, a wezwania stanów do bezwzględnego tłumienia protestów podsycały podziały. Użycie świątyni jako dekoracji przedstawienia pt. „Twardy obrońca porządku i wiary” komentowano z niesmakiem. Oburzenie wyraziła także przedstawicielka wykorzystanego do tego celu kościoła.
Czytaj też: Reżyser Spike Lee o rasizmie w USA
Dziś wybory wygrałby Joe Biden
Według najnowszego sondażu Reuters/Ipsos ponad 55 proc. Amerykanów wyraża dezaprobatę dla sposobu, w jaki Trump odpowiedział na protesty, z czego 40 proc. dezaprobatę „silną”. Tylko 33 proc. poparło jego postępowanie. 64 proc. ankietowanych czuje „sympatię dla protestujących”. Inny sondaż wykazał, że poparcie dla Trumpa spadło do 39 proc., a według analizy „FiveThirtyEight” Nata Silvera, który wyciąga średnią z wielu sondaży, odsetek Amerykanów źle oceniających prezydenta – 54 proc. – jest najgorszym wynikiem przywódcy USA w analogicznym momencie rządów, czyli końcówce pierwszej kadencji.
Dziś wybory wygrałby demokratyczny kandydat Joe Biden różnicą 10 proc. (47 versus 37 proc.). Sondaże jeszcze sprzed obecnego rasowego kryzysu dają byłemu wiceprezydentowi przewagę w większości stanów „swingujących”, czyli tych, które z reguły stanowią języczek u wagi, jak Floryda, Ohio, Pensylwania czy Michigan.
Czytaj też: Furia Trumpa. Teraz wydał wojnę Twitterowi
Konserwatyści też krytyczni
Zachowanie Trumpa krytykuje nawet sekretarz obrony Mark Esper. Nie popiera użycia żołnierzy do tłumienia protestów, bo ci powinni być wykorzystani jedynie w ostateczności. W Trumpa uderzają też konserwatywne media. „National Review” uznał, że policja słusznie tłumi protesty z niszczeniem obiektów publicznych i plądrowaniem sklepów, ale sądzi, że nie należy wzywać na pomoc wojska, jeśli nie proszą o to władze stanowe. Język prezydenta o potrzebie „zdominowania” ulic „zaognia” konflikt, ocenił tygodnik, stwierdzając, że „jątrzącymi tweetami i komentarzami obrażającymi lokalne władze prezydent nie stanął na wysokości zadania”. Podobnie pisze prawicowy „Wall Street Journal”. Potępili Trumpa dwaj republikańscy senatorzy: Ben Sasse i Tim Scott (jedyny czarnoskóry członek Senatu z GOP), a nawet jego znany sojusznik w wyższej izbie Kongresu Lindsey Graham powiedział, że „nie wie, o co prezydentowi chodziło”, kiedy wystąpił pod kościołem z biblią. Ocenił to jako „straszne”.
Z zawoalowaną krytyką wystąpił także George W. Bush. Nie wymieniając z nazwiska Trumpa, były republikański prezydent przedstawił diagnozę tożsamą z ocenami najsurowszych jego przeciwników. Mówił w mediach, że przyczyną zabójstwa Floyda jest „systemowy rasizm”. Jednoznacznie potępił tłumienie protestów siłą. „Trzeba słuchać tych, którzy cierpią i są w żałobie. Ci, którzy postanawiają ich uciszać, nie rozumieją znaczenia Ameryki. Jej bohaterowie – od Fredericka Douglassa, przez Abrahama Lincolna, aż po Martina Luthera Kinga juniora – to bohaterowie jedności”, napisał Bush.
Czytaj też: Niespełnione marzenie Martina Luthera Kinga
Prezydenckie słowa, ale nie z ust prezydenta
We wtorek zabrał głos Joe Biden. W jego przemówieniu wygłoszonym w Filadelfii znalazło się wszystko, czego brakowało w wystąpieniach Trumpa – empatia, apel o spokój i narodowe pojednanie, wezwanie, aby „nie pozwolić, by ból nas zniszczył”. Kandydat demokratów obiecał również, że jako prezydent będzie poczuwał się do odpowiedzialności i „nie obciąży winą innych” za to, co idzie w kraju źle. W domyśle: inaczej niż narcystyczny i nieprzyznający się do własnych błędów i zaniedbań Trump. Komentatorka telewizji CNN Jill Filipovic napisała, że „w końcu usłyszeliśmy prezydenckie słowa, lecz niestety nie z ust obecnego prezydenta”.
W czasie podwójnego już – zdrowotnego i rasowego – kryzysu nad Trumpem zbierają się chmury. Jego lekceważące podejście do pandemii i demonstracja siły jako odpowiedź na protesty po morderstwie w Minneapolis sprawiają, że traci poparcie. Ale do listopadowych wyborów jeszcze daleko. Przeważająca większość republikańskich polityków w Kongresie milczy lub otwarcie popiera politykę twardej ręki.
W toku rozkręcającej się kampanii Trump i jego obóz, z propagandową tubą Fox News na czele, będą straszyć Amerykanów anarchią i socjalizmem. Jeżeli sytuacja epidemiczna się poprawi i gospodarka zacznie dochodzić do siebie, słupki Trumpa w konfrontacji z 77-letnim Bidenem zaczną znowu rosnąć.
Czytaj też: Nie czas na rewolucję w USA? Demokraci za Bidenem