Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Świat

Rewolucja czerwcowa

CHILE: Wywracanie ustroju

Wybory członków konstytuanty w Santiago, maj 2021 r. Wybory członków konstytuanty w Santiago, maj 2021 r. AP / EAST NEWS
Niezwykła grupa Chilijczyków napisze nową konstytucję swojego kraju. Rozpoczęli wywracanie ustroju, którego zręby powstały w latach dyktatury Pinocheta. Takiego eksperymentu jeszcze nie było.
Dyktatura Pinocheta na długie dekady przetrąciła Chilijczykom kręgosłup. Musiało upłynąć kilkadziesiąt lat i na scenę musiało wejść pokolenie wolne od traumy, by rzucić wyzwanie całemu ładowi społecznemu.Claudio Reyes/AFP/EAST NEWS Dyktatura Pinocheta na długie dekady przetrąciła Chilijczykom kręgosłup. Musiało upłynąć kilkadziesiąt lat i na scenę musiało wejść pokolenie wolne od traumy, by rzucić wyzwanie całemu ładowi społecznemu.

Pod koniec czerwca zbierze się po raz pierwszy nowa chilijska konstytuanta. Brzmi nudno – niczym komunikat rządowego biura i nie oddaje wagi ani temperatury zdarzenia. W nowej konstytuancie przez długie miesiące będą leciały wióry. Będą wrzaski i padną grube słowa. Prawdopodobne, że będzie obstrukcja i w jakimś momencie debata przeniesie się na ulice; być może wybuchną gwałtowne zamieszki, a władza spróbuje wygasić energię społecznych zmian. Plan jednak jest taki, by obecny ustrój zmienić pokojowo i rewolucyjnie zarazem.

O pokojowej rewolucji marzył w latach 70. prezydent marksista Salvador Allende, gdy przeprowadzał wywłaszczenia wielkiej własności ziemskiej, nacjonalizował kopalnie miedzi, próbował równiej dzielić narodowy dochód. Jako długoletni parlamentarzysta, rewolucyjne zmiany przeprowadzał drogą parlamentarną. Kłócić się i żreć do upadłego, ale do siebie nie strzelać, niech decyduje większość – to była jego dewiza.

Tamto marzenie skończyło się zamachem stanu gen. Augusto Pinocheta w 1973 r., krwawą dyktaturą, anulowaniem egalitarnych zmian, a następnie ustanowieniem ładu skrajnych nierówności społecznych i przywilejów dla nielicznych, który współcześni Chilijczycy chcą teraz odesłać do lamusa. Właśnie w tym celu wybrali w połowie maja nową konstytuantę.

Sprywatyzowany kraj

Konstytuantę tworzy 155 deputowanych, wybranych według zasady parytetu (78 mężczyzn i 77 kobiet) – już samo to jest zmianą rewolucyjną. Chilijczycy wybrali ich spośród kandydatów i kandydatek partyjnych, jak i niepartyjnych, niezależnych. Nikt jednak nie startował pod szyldem swojej partii, co jest znakiem głębokiej nieufności Chilijczyków do ugrupowań establishmentu.

Kompozycja konstytuanty sprzyja zmianom. Obóz rządzącej prawicy zdobył zaledwie 37 mandatów.

Polityka 25.2021 (3317) z dnia 15.06.2021; Świat; s. 49
Oryginalny tytuł tekstu: "Rewolucja czerwcowa"
Reklama