Osoby czytające wydania polityki

Wiarygodność w czasach niepewności

Wypróbuj za 11,90 zł!

Subskrybuj
Świat

Czerwony dwór

Chiny idą tą samą drogą co Rosja Putina. Nie łudźmy się, że to się kiedyś zmieni

„KPCh przestała gonić Zachód. Zaczęła twardą rywalizację i wzmacnianie autorytaryzmu.” „KPCh przestała gonić Zachód. Zaczęła twardą rywalizację i wzmacnianie autorytaryzmu.” Lintao Zhang / Getty Images
Desmond Shum, chiński miliarder i dysydent, o tym, jak partyjni dygnitarze wzięli we władanie państwo chińskie i jego obywateli. I o tym, że władzy nie oddadzą.
Desmond Shum i Whitney DuanArchiwum Desmond Shum Desmond Shum i Whitney Duan

Desmond Shum i jego była żona Whitney Duan to złote dzieci „chińskiego cudu”. Shum urodził się w Szanghaju (1968 r.), wychował w Hongkongu, wykształcił w USA. Należy do grupy chińskich miliarderów, którzy wystartowali od zera, a na przełomie XX i XXI w. zbili fortuny dzięki rynkowym reformom Deng Xiaopinga. Nie rynek dał im jednak bogactwo, lecz guanxi – sieć relacji z ludźmi władzy zapewniającymi ochronę i dostęp do transakcji z państwowymi firmami. Mistrzynią guanxi była Whitney, która zaprzyjaźniła się z żoną premiera Wen Jiabao i nazywała ją Ciocią Zhang. W swojej sieci guanxi „Ciocia” i Whitney miały ministrów, burmistrzów, szefów państwowych firm. Spotykały się też z Xi Jinpingiem, gdy był wschodzącą gwiazdą. Ciocia brała 30 proc. od transakcji robionych pod jej parasolem.

Problemy Shumów zaczęły się po 2008 r., gdy Hu Jintao i Wen Jiabao postanowili wzmocnić kontrolę nad gospodarką. Bolesnym ciosem dla Shumów był umieszczony na pierwszej stronie „New York Timesa” z 26 października 2012 r. artykuł opisujący interesy „Cioci” i Whitney. Sieć wokół Shumów zaczęła się zaciskać w 2013 r., gdy zgodnie z konstytucją po 10 latach sprawowania władzy Hu i Wen zostali zastąpieni przez prezydenta Xi Jinpinga i premiera Li Keqianga, którzy uruchomili kampanię antykorupcyjną skierowaną przeciw politycznym rywalom.

Shumowie rozwiedli się w grudniu 2015 r. Desmond zamieszkał z ich synem w Anglii, a Whitney zachowała większość majątku i została w Chinach. Jest uznawana za najbogatszą lub jedną z najbogatszych Chinek. 5 września 2017 r. Whitney „znikła”, podobnie jak wcześniej i później „znikło” wielu porywanych przez służby chińskich biznesmenów (m.in. Jack Ma, najbogatszy Chińczyk, twórca Alibaba Express).

Polityka 43.2022 (3386) z dnia 18.10.2022; Rozmowa Polityki; s. 23
Oryginalny tytuł tekstu: "Czerwony dwór"
Reklama