Północ-Południe

●●●●●○

At-Tajjib Salih, Sezon migracji na Północ, przeł. Jacek Stępiński, Smak Słowa, Sopot 2010, s. 136

Powieść „Sezon migracji na Północ” to historia Mustafy, pierwszego czarnego Sudańczyka, który dostał się na studia do Oksfordu. Wychowany na przedmieściu Chartumu, dzięki nieprzeciętnemu umysłowi oraz wsparciu brytyjskich protektorów, trafił do lepszego świata. W Anglii słucha Beethovena oraz Bacha i chodzi na sztuki Bernarda Shawa, ale przede wszystkim oddaje się erotycznym podbojom. Cywilizowany świat okazuje się bowiem przesiąknięty dekadencją, a walka z wewnętrzną pustką prowadzi bohatera do zbrodni. Wydana w 1966 r. powieść szerzej nieznanego u nas sudańskiego pisarza At-Tajjiba Saliha (1929–2009) jest doskonałą konstrukcją misternie przenikających się warstw. Jako że powstała w latach 60., przynosi portret Afryki u progu wybicia się na niepodległość. Autor sygnalizuje jednak liczne problemy, które – co wiemy z dzisiejszej perspektywy – stały się przekleństwem tego kontynentu. W kolejnej warstwie książka jest barwną kroniką afrykańskich zwyczajów, kipiącej życiem przyrody, życiodajnej i niszczycielskiej siły Nilu. Jest też opowieścią o poszukiwaniu własnej drogi życiowej i tożsamości. W zapisie zderzenia tytułowej „Północy” z „Południem” książka jest swoistym requiem dla kolonialnego świata – zmierzchu potęgi brytyjskiego imperium. Ale przede wszystkim „Sezon migracji na Północ” to pasjonujący zapis życia nuworysza, który aspiruje do lepszego świata, a potem brutalnie się z nim zderza. Tu najbliższym skojarzeniem jest klasyczny „Wielki Gatsby”. I jest to skojarzenie nieprzypadkowe. Tym bardziej że At-Tajjib Salih pisze podobnie jak F. Scott Fitzgerald niezwykle barwnym i dynamicznym językiem.