Oko świata - 15 lat największego teleskopu
11 zdjęć
Very Large Telescope (Bardzo Duży Teleskop), należący do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) ma już 15 lat. Tzw. "pierwsze światło" uzyskał w maju 1998 r. Jest to największy ziemski teleskop, który wraz z kosmicznym Hubble'm dokonał przełomu w obserwacjach wszechświata. Stoi na wzgórzu Cerro Paranal, na pustyni Atacama, w północnym Chile. Jest to najbardziej suche i przejrzyste miejsce na Ziemi, stąd nadaje się wyśmienicie do astronomicznych obserwacji. VLT składa się z czterech głównych teleskopów optycznych o średnicy zwierciadeł 8, 2 m. Są to Antu, Kueyen, Meliopal i Yepun. Ich imiona pochodzą od nazw obiektów kosmicznych w języku Indian Mapuczy. Dodatkowo główne teleskopy są zasilane czterema mniejszymi, przesuwnymi, o średnicach zwierciadeł 1,8 m. Te osiem teleskopów może działać niezależnie lub prowadzić wspólne obserwacje ineterferometryczne. Całość to właśnie VLT. Teleskop wyspecjalizował się w natrudniejszych i najodleglejszych obserwacjach nieba. Jako pierwszy zdobył zdjęcie obcej planety. Bada bardzo stare gwiazdy i ich gromady, supermasywne czarne dziury w centrach gaklaktyk, także w Mlecznej Drodze, błyski gamma. Jest też często wykorzystywany do potwierdzania i uszczegółowiania odkryć dokonanych przez inne teleskopy.
-
VLT z lotu ptaka. Widać wyraźnie cztery główne teleskopy i cztery pomocnicze. Dziewiąty teleskop to VISTA, czyli 4-metrowy Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy.
-
Sztuczna gwiazda tworzona przez wiązkę lasera wysyłaną przez VLT. Służy jako punkt odniesienia do korekcji obrazów zaburzanych drżącymi pokładami atmosfery ziemskiej. To część zaawanoswanego systemu tzw. adapatatywnej optyki VLT.
-
Jeden z czterech głównych teleskopów VLT na tle ścieżek gwiazd wirujących wokół bieguna niebieskiego. Ślady te są łukami światła, wytyczonymi przez obserwowany ruch gwiazd na niebie.
-
Mgławica emisyjna IC 2944 w konstelacji Centaura. 6,5 tys. lat świetlnych od nas. Powstaje w niej i dorasta wiele gwiazd. Widać także tzw. globule Thackeraya. Zdjęcie wykonane przez VLT specjalnie na 15 urodziny.
-
Gromada kulista NGC 6397 leżąca na obrzeżu Mlecznej Drogi w odległości 7,2 tys. lat świetlnych od nas. Zawiera ok. 400 tys bardzo starych gwiazd, które narodziły się w jednym czasie, wkrótce po Wielkim Wybuchu. Są to najstarsze gwiazdy naszej Galaktyki.
-
Samo centrum Mlecznej Drogi. VLT od pierwszych dni swojej pracy śledził ruch 28 gwiazd okrążających centralną czarną dziurę - czyli Sagittarius A. Dzięki temu można było dokładnie określić jej położenie i masę.
-
Niezwykłość galaktyki Sombero (M104) polega na jej budowie. Składa się z wielkiego jądra, stosunkowo słabo rozwiniętych ramion oraz wyraźnego pierścienia materii. Gromada Virgo. 29 mln lat świetlnych od nas.
-
Pierwsza sfotografowana obca planeta. Okrąża młodego brązowego karła 2M1 207. Gwiazdozbiór Hydra, 200 lat świetlnych od nas. Planeta ma ok. pięć mas Jowisza. Układ został odkryty w 2004 roku. W 2005 VLT sfotografował planetę.
-
Galaktyka aktywna NGC 1097 jest oddalona od nas o 45 mln lat świetlnych. Mimo to VLT zdołał sfotografować jej wewnętrzną strukturę, ukazującą jak wielki jest wpływ masywnej czarnej dziury w centrum na przepływ materii w całym obiekcie.
-
NGC 6357, czyli Mgławica Wojna i Pokój. Mgławica emisyjna z mnóstwem młodych i gorących gwiazd. 8 tys lat świetlnych od nas. Z Mgławicą związana jest gromada otwarta Pismis 24 zawierająca układ potrójny nadolbrzymów Pismis 24 -1.
-
Galaktyka NGC 1187. Znajduje się 60 mln lat świetlnych od nas i w ostatnich trzydziestu latach miały w niej miejsce dwa wybuchy supernowych. Ostatni w 2007 r.