Juliusz Ćwieluch: – Viagra wywołała rewolucję? Katarzyna Klimko-Damska: – Nie taką, jaką wywołała tabletka antykoncepcyjna. Tabletka antykoncepcyjna nie tylko pozwoliła kobiecie na bardziej swobodne i spontaniczne zachowania seksualne, ale przede wszystkim dała kontrolę nad liczbą dzieci. Co w efekcie przemodelowało relacje kobieta–mężczyzna. Kontrola dzietności bezpośrednio wpłynęła na zmiany społeczne. Viagra takich głębokich zmian nie przyniosła. Nie wydaje mi się również, żeby sprawdziło się to, czym niektórzy straszyli, czyli epidemia zdrad. Do mojego gabinetu nie trafiła ani jedna pacjentka, która skarżyłaby się, że pojawienie się Viagry zniszczyło jej małżeństwo, bo mąż z farmakologicznie napompowaną męskością zaczął ją zdradzać. Zresztą przyczyny zdrady czy też rozpadu związku są dużo głębsze. Jeśli Viagra wywołała jakąś rewolucję, to jedynie w kwestii wydłużenia czasu, w jakim możemy i wypada cieszyć się seksem. Żyjemy coraz dłużej i dzięki Viagrze wiele par może dłużej cieszyć się aktywnością seksualną. Co oczywiście może mieć wpływ na zmianę społeczną. „Móc” to kwestia fizjologii, a „wypada” to kwestia obyczaju. To się da załatwić jedną tabletką? Viagra i preparaty o podobnym działaniu dokonały zmian w obydwu obszarach. Zadziałał efekt domina. Skoro można cieszyć się seksem mając 70 lat, to ludzie zaczynają po to sięgać. A kiedy coraz więcej z nich to robi, to przy okazji przesuwają granicę społecznej akceptacji. 20 lat temu 50-letni mężczyzna postrzegany był już jako dziadek, którym zresztą rzeczywiście często był. Ludzie wcześniej zawierali małżeństwa, wcześniej rodzili dzieci. 50-latki wypadały poza sferę życia seksualnego. Dziś ich seks nikogo nie szokuje. Ale w pani gabinecie lądują głównie 30-latki. Niemoc 30-latków jest zmianą cywilizacyjną, tak samo jak seks 70-latków. Większość moich klientów ma ok. 40 lat. To często atrakcyjni mężczyźni z równie atrakcyjnymi partnerkami. Fizycznie zdrowi, ale mający poważne problemy z udanym seksem. I to oni najczęściej przychodzą po tabletkę? Do mnie bezpośrednio nie przychodzą po tabletki, bo nie mam prawa ich przepisywać. Do mnie trafiają ci, którym tej tabletki odmówił seksuolog, albo ci, którzy ją dostali, ale tylko na tzw. rozruch. Tacy, którzy z czasem mogą bez niej sprawnie funkcjonować, ale bez terapii się to nie uda. Napędzacie sobie klientów? Raczej stres, w którym żyją, nam ich napędza. Pacjent wychodząc od specjalisty otrzymuje diagnozę. I ma wybór. Może zażywać Viagrę, a może popracować nad sobą i swoim problemem i współżyć bez farmakologii. Zawsze pytam moich pacjentów o motywację do terapii i ich oczekiwania. Uprzedzam wcześniej, że to jest trudny proces, a więc musi trwać i wymaga zaangażowania. Nie pracuję, jeśli pacjent mówi, że go lekarz przysłał, a on to nie bardzo wie po co. Szkoda czasu i pieniędzy. Zapraszam go wtedy, gdy sam uzna, że warto. Po kilku tygodniach wraca. Praca bez motywacji pacjenta jest niemożliwa. Seksuolog leczy problemy ściśle związane z seksem. Terapeuta z wykształceniem seksuologicznym zajmuje się kwestiami osobowościowymi, które mogą zaburzać życie seksualne. Jeśli pacjent jest zbadany przez urologa, kardiologa, neurologa i jest zdrowy, to znaczy, że problem jest w jednostce sterującej. I moim zadaniem jest praca nad jego zdiagnozowaniem. Zresztą nauczenie pacjentów prostych rozwiązań w rodzaju: skoro nie działa, to biorę tabletkę, może spowodować, że problem będzie wracał do końca życia. To kosztowny problem. Wizyta u specjalisty 200 zł. Drugie tyle – kilka tabletek. Kiedy Viagra wchodziła na amerykański rynek, sprzedawano ją w słoiczkach na cały miesiąc. U nas były opakowania z jedną tabletką. Tym bardziej warto skorzystać z terapii. A co daje ta tabletka? Przede wszystkim – aby zadziałała – mężczyzna musi być podniecony. A więc jego uwaga musi być skierowana na partnerkę, a myśli powinny krążyć wokół tego, co mu się z seksem kojarzy, a nie kolejnym projektem i osiąganiem kolejnego celu w pracy. Bardzo często daje się ją po to, żeby ktoś w ogóle znów uwierzył, że może odbywać stosunki. Chodzi o odtworzenie, a czasami stworzenie wzorca, że on po prostu może. I to bardzo często działa. Po kilku stosunkach z tabletką kolejne odbywa już bez. Bo znów udowodnił sobie i swojej partnerce, że może. Znika ta samospełniająca się przepowiednia, że się nie uda, że coś nie wyjdzie. Czyli w zasadzie mógłby dostać placebo i byłoby to samo? W niektórych wypadkach tak. Zresztą słyszałam o takim przypadku, kiedy policja rozbiła fabrykę nielegalnej Viagry. Choć ilości prawdziwej Viagry w tych fałszywych tabletkach były znikome, większość ich klientów była bardzo zadowolona. I takie podanie stymulatora na rozruch zawsze działa? Nie zawsze. Część osób ma tak niską samoocenę, że blokada nie mija. Wmawiają sobie, że są do niczego, że bez farmakologii się nie uda. Z badań wynika, że tego typu środki nie uzależniają. Farmakologicznie nie. Ale część pacjentów boi się spróbować bez. Tu zresztą bardzo duże znaczenie ma to, jak zachowuje się partnerka. I nie chodzi o głaskanie go po ramieniu i mówienie: nic się nie przejmuj, że znowu ci się nie udało. Albo: przecież nie musimy uprawiać tego seksu. Bo jednak większość facetów chciałaby go uprawiać. A skąd ona ma wiedzieć, co się dzieje, jak on najczęściej nic jej nie mówi. Znajomy urolog opowiadał mi, że w kabarecie nie ma takich śmiesznych scen, jak u niego w gabinecie, gdy mężczyzna przychodzi po Viagrę, ale wstydzi się o tym powiedzieć. Wymyślają, że to dla ich ojca, dziadka, na prezent dla kolegi. Ciągle jest tu poważna bariera. Zresztą w badaniach widać to bardzo wyraźnie. Leczy się ok. 10 proc. tych, którzy mają kłopoty. Ale trzeba pamiętać, że udane życie seksualne jest problemem pary, a nie jednej osoby. Czy tabletki na potencję są dla każdego? Dla każdego, kto ma zdiagnozowany problem i wskazanie medyczne. Zdrowi mężczyźni nie powinni ich brać. A często biorą jako rodzaj seksualnego dopalacza. To mało rozsądne podejście. Bo? Bo jak każdy lek nie są całkiem obojętne dla funkcjonowania organizmu, np. serca. A jak to jest po Viagrze? Nie wiem, nie brałam. Ale moi pacjenci opowiadając mi o tym przede wszystkim mówią nie o sobie, ale o reakcjach partnerki. Że było jej dobrze, że miała orgazm. Co burzy kolejny stereotyp, że faceci myślą tylko o sobie. Kilka lat temu oglądałem reportaż na temat Viagry. Pacjenci opowiadali, że czasem mieli wrażenie lekkiej nieobecności w czasie stosunku stymulowanego farmakologicznie. Szumiało im w uszach, mieli bardzo szybki puls. Ta tabletka ma jednak bardziej korzystne efekty niż niekorzystne. Oczywiście jak ze wszystkim można przesadzić albo źle ją wykorzystywać. Jeśli ktoś uzna, że wreszcie ma złoty środek, żeby jednego dnia odbyć stosunek z żoną, kochanką i jeszcze prostytutką na deser, to trudno tu mówić o pozytywach. To wróćmy do filozoficznego pytania: dlaczego nie staje? Filozoficznie odpowiem, że zależy komu. Każdy przypadek jest diametralnie różny. Mój najmłodszy pacjent miał 17 lat. Był inteligentny, zdrowy. Podniecały go sceny erotyczne. Masturbował się. Ale kiedy miał odbyć stosunek z rówieśniczką, nie mógł osiągnąć wzwodu, więc przyszedł do seksuologa po tabletkę. A może nie wychodziło mu przez masturbację? Gdy byłem młody, to straszono mnie, że od masturbacji wyrosną mi włosy na plecach i odpadnie członek. Uzależnienie od masturbacji może wpływać na jakość kontaktów seksualnych z partnerką, ale to nie był ten przypadek. Niska samoocena połączona z presją środowiska na młodych, żeby obniżali wiek inicjacji. Dojrzewanie to trudny okres. Młodzi ludzie mają tendencję do skrajności, fałszywego interpretowania sygnałów. Łatwo się pogubić. W ankiecie wśród gimnazjalistów, którą zrobiłem, zbierając materiał dziennikarski, 80 proc. z nich przyznało się, że głównym źródłem ich wiedzy o seksie są strony pornograficzne. Niektóre zawierające bardzo brutalne filmy. Może wyjdę na starą ramotę, ale przeraża mnie brutalizacja kwestii seksu wśród młodych. Budowanie przekonania, że to mechaniczna czynność, również napędza klientów koncernom produkującym wspomagacze. Jeśli ludziom przestanie wychodzić w łóżku, to nie będą rozumieli, że problem jest w głowie, a nie między nogami. Prof. Lew-Starowicz powtarza, że u kobiet seks jest między uszami, a u facetów między nogami. Muszę przyznać, że mężczyźni nie mają ostatnio za lekko. Ogólna presja na photoshopową doskonałość w ich wypadku wzmocniona jest coraz silniejszą pozycją kobiet, które bardzo się usamodzielniły. One potrafią nazwać i egzekwować swoje oczekiwania. Niektórzy faceci nie dają po prostu rady utrzymywać tradycyjnej pozycji głowy rodziny i jeszcze być czułym i wyrozumiałym kochankiem. Jeden z moich pacjentów miał 38 lat i fajną dziewczynę, z którą nie był w stanie odbyć stosunku. Lubili się, było im ze sobą dobrze. I nic. I dostał niebieską tabletkę, po której żyli długo i szczęśliwie. Tak to w bajce. Nie dostał żadnej tabletki, bo jej nie potrzebował. Jego problemem była kwestia rozdzielenia życia zawodowego od prywatnego. Był menedżerem zarządzającym kilkoma dużymi inwestycjami i on mentalnie cały czas był w pracy. Nawet kiedy wyłączał służbowy telefon, to on mu dzwonił w głowie. W efekcie żył w tak potężnym stresie, że trudno się dziwić, że miał problemy z potencją. Co też pani opowiada, przecież facet może o każdej porze. Może pana zmartwię, ale to kolejna bajka. Jednym seks służy do rozładowania napięcia i ci – choćby postawieni pod murem – będą zwi