Prawna ochrona genów

Wyrok zakończył proces, jaki wytoczyły American Civil Liberties Union i Public Patent Foundation sprzeciwiające się patentom znajdującym się w posiadaniu firmy Myriad Genetics. Dają one przedsiębiorstwu z Salt Lake City w Utah wyłączność na komercyjne wykorzystanie genów BRCA1 i BRCA2 – mutacje, które zachodzą w tych genach, zwiększają ryzyko zachorowania na raka piersi i jajnika. Skuteczność leczenia tych nowotworów można zwiększyć dzięki diagnostyce, której podstawą są specjalne testy. Testy genetyczne są bardzo kosztowne, w Stanach Zjednoczonych pacjentki muszą płacić po kilka tysięcy dolarów. To cena za monopol, którym cieszy się Myriad Genetics. Inaczej koszt testu mógłby zmaleć, jak szacują eksperci, nawet do 100 dol. Firma przekonuje, że ochrona patentowa genów jest dla przemysłu biotechnologicznego tym samym, czym ochrona wynalazków technicznych w innych dziedzinach. Przypomnijmy, że patent to czasowe prawo, jakie zyskuje osoba lub przedsiębiorstwo na wyłączne czerpanie korzyści ze swego wynalazku. W zamian właściciel patentu musi w dostępnym publicznie opisie ujawnić istotę rozwiązania. Ochrona patentowa trwa zazwyczaj 20 lat – ten czas to niejako nagroda dla wynalazców oraz przedsiębiorstw za ryzyko i inwestycje, które podejmują, by opracować nowe leki, urządzenia, innowacyjne rozwiązania techniczne. Zwolennicy patentów przekonują, że są one ważną zachętą dla wynalazców i stymulują postęp techniczny. Nie brakuje jednak krytyków systemu patentowego dowodzących, że ten system czasowego monopolu, zamiast sprzyjać innowacyjności, ostatecznie ją hamuje. Umożliwia bowiem dużym korporacjom kontrolowanie rynku przez wojny patentowe, trolling patentowy oraz skupowanie patentów na konkurencyjne potencjalnie rozwiązania, by odłożyć je na półkę. Prasa biznesowa niemal codziennie donosi o sporach, jakie toczą w sądach korporacje technologiczne, zarzucając sobie wzajemnie naruszenie patentów. Rozwój biotechnologii opartej na biologii molekularnej dodatkowo skomplikował sprawę, bo przedmiotem ochrony patentowej stały się geny, tak jak wspomniane BRCA1 i BRCA2. Dlaczego jednak Biuro Patentowe USA w ogóle uznało zgłoszenie i przyznało patenty? Czy geny wyizolowane z materiału genetycznego można uznać za wynalazek, skoro występują w naturze, a cała robota inżynierska polegała na zastosowaniu procedury biochemicznej? Sąd Najwyższy USA uznał, że występujące naturalnie geny człowieka nie mogą podlegać ochronie patentowej, na ochronę taką zasługuje jedynie materiał genetyczny, który został zmodyfikowany. Magazyn naukowy „Nature” komentował, że amerykańskie rozstrzygnięcie kończy 30-letnią praktykę patentowania ludzkich genów. Firmy biotechnologiczne obawiają się jednak, że wyrok otwiera drogę do kwestionowania również patentów przyznanych na geny innych organizmów. Już jednak cieszą się prawnicy, bo ta decyzja Sądu Najwyższ