„Bałem się dekonspiracji mych angielskich ciuchów”
11 cichociemnych: najważniejsze fakty
Mjr Teodor Cetys
„Wiking”, „Sław”, „Sławek”
17 lipca 1944 r. w Wilnie podczas spotkania z dowódcą 3. Frontu Białoruskiego gen. Iwanem Czerniachowskim specjalna grupa operacyjna NKWD aresztowała płk. Aleksandra Krzyżanowskiego, „Wilka”. Dowódcy Okręgu Wileńskiego AK towarzyszył jego szef sztabu mjr Cetys, który w trakcie szamotaniny zdążył sięgnąć po pistolet. Jednak – jak wspominał – uznał, że zastrzelenie Czerniachowskiego nie przysłużyłoby się sprawie polskiej.
Teodor Cetys urodził się w 1908 r. w Warszawie. Po ukończeniu szkoły kolejowej i krótkim epizodzie pracy w Warszawskiej Fabryce Parowozów w 1928 r. zdecydował się na karierę wojskową. Walczył w kampanii wrześniowej, a po kapitulacji przez Węgry dotarł do Francji, gdzie w Wojsku Polskim dowodził szkolną kompanią saperów. Ewakuowany do Wielkiej Brytanii skończył tam Wyższą Szkołę Wojenną i jako porucznik dyplomowany został przydzielony do Oddziału III (Operacyjnego) Sztabu Naczelnego Wodza.
Do Polski skoczył w nocy z 8 na 9 kwietnia 1942 r. w ramach operacji Cravat. Od dowódcy AK uzyskał przydział do Okręgu Wileńskiego, gdzie zgodnie ze specjalnością został szefem Oddziału III sztabu okręgu, a jednocześnie zastępcą szefa sztabu Komendy Okręgu. Już jako major na początku czerwca 1944 r. stanął na czele Sztabu Polowego połączonych oddziałów okręgów wileńskiego i nowogródzkiego. Jego zadaniem w ramach akcji Burza było przygotowanie operacji Ostra Brama. Opanowanie Wilna własnymi siłami AK było zadaniem niewykonalnym, a cena współdziałania z Armią Czerwoną okazała się wysoka – władze sowieckie uwięziły i internowały wielu polskich żołnierzy.