Pomocnik Historyczny

Tatarzy Kaukazu w podzielonym kraju

Dzieje Azerbejdżan

Strajk w Baku, 1905 r. Strajk w Baku, 1905 r. Ullstein Bild / Getty Images
Marek Sobczak/Polityka

Turkmeni Kaukazu. Powstanie Azerbejdżanu jako nowego ludu to efekt zasymilowania językowego i kulturowego mieszkańców Kaukazu przez przybyłe z drugiego brzegu Morza Kaspijskiego turkmeńskie plemiona Oguzów. O ile więc pod względem językowym Azerbejdżanie i Turkmeni po dziś dzień są sobie bardzo bliscy, to w kulturze oraz w fenotypie widać wyraźnie różnicę.

Między Persją a Turcją. Na zachodnim wybrzeżu Morza Kaspijskiego istniały państwa (m.in. Medów) z tradycjami sięgającymi głębokiej starożytności. Od IV w. panowało tu chrześcijaństwo, które stopniowało przejmowało w obrządku język i liturgię ormiańską (co stało się jedną z przyczyn dzisiejszych konfliktów). We wczesnym średniowieczu ziemie późniejszego Azerbejdżanu stały się, wraz z Dagestanem, północnym pograniczem kalifatu. Wtedy pojawił się tu islam oraz osadnictwo arabskie. W XI w. podbiły je plemiona Turków seldżuckich, zaczęła się językowa i kulturowa turkizacja. W XV w. władzę nad ludami turkijskimi Azerbejdżanu, a także częściowo nad Iranem oraz Irakiem oraz wschodnią Anatolią sprawowały plemienne konfederacje turkmeńskie Czarnego Barana (Kara Kojunłu) i Białego Barana (Ak Kojunłu). Od XV do XVIII w. o dusze i polityczną lojalność mieszkańców Azerbejdżanu rywalizowały osmańska Turcja oraz Persja. Wówczas to wśród zwolenników sufickich szejchów narodziło się nowe bractwo, Safawijja. W ciągu kilku pokoleń uległo ono szyityzacji i jako nowy, dynamiczny ruch religijny podbiło Persję i doprowadziło do jej rozkwitu.

Po śmierci ostatniego wielkiego władcy Persji powiązanego z Safawidami, Nadira Szacha Afszara (zm.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Turków” (100109) z dnia 13.06.2016; Suplement; s. 161
Oryginalny tytuł tekstu: "Tatarzy Kaukazu w podzielonym kraju"
Reklama