Turkmeni Kaukazu. Powstanie Azerbejdżanu jako nowego ludu to efekt zasymilowania językowego i kulturowego mieszkańców Kaukazu przez przybyłe z drugiego brzegu Morza Kaspijskiego turkmeńskie plemiona Oguzów. O ile więc pod względem językowym Azerbejdżanie i Turkmeni po dziś dzień są sobie bardzo bliscy, to w kulturze oraz w fenotypie widać wyraźnie różnicę.
Między Persją a Turcją. Na zachodnim wybrzeżu Morza Kaspijskiego istniały państwa (m.in. Medów) z tradycjami sięgającymi głębokiej starożytności. Od IV w. panowało tu chrześcijaństwo, które stopniowało przejmowało w obrządku język i liturgię ormiańską (co stało się jedną z przyczyn dzisiejszych konfliktów). We wczesnym średniowieczu ziemie późniejszego Azerbejdżanu stały się, wraz z Dagestanem, północnym pograniczem kalifatu. Wtedy pojawił się tu islam oraz osadnictwo arabskie. W XI w. podbiły je plemiona Turków seldżuckich, zaczęła się językowa i kulturowa turkizacja. W XV w. władzę nad ludami turkijskimi Azerbejdżanu, a także częściowo nad Iranem oraz Irakiem oraz wschodnią Anatolią sprawowały plemienne konfederacje turkmeńskie Czarnego Barana (Kara Kojunłu) i Białego Barana (Ak Kojunłu). Od XV do XVIII w. o dusze i polityczną lojalność mieszkańców Azerbejdżanu rywalizowały osmańska Turcja oraz Persja. Wówczas to wśród zwolenników sufickich szejchów narodziło się nowe bractwo, Safawijja. W ciągu kilku pokoleń uległo ono szyityzacji i jako nowy, dynamiczny ruch religijny podbiło Persję i doprowadziło do jej rozkwitu.
Po śmierci ostatniego wielkiego władcy Persji powiązanego z Safawidami, Nadira Szacha Afszara (zm.