Nowe otwarcie
Nagrody Naukowe w odmienionej rzeczywistości. Jest nadzieja dla polskich badaczy
„Podczas obrad Kapituł zastanawialiśmy się, w jakiej atmosferze równo tydzień po wyborach spotkamy się na rozdaniu Nagród Naukowych – kontynuował redaktor naczelny POLITYKI. – Pogoda jest jednak kontrastem dla naszych szampańskich nastrojów”. Po ośmiu złych latach jest bowiem nadzieja, że zaczną się spełniać życzenia, które naszym laureatom – ale też badaczom w ogóle – złożył Miłosz Bembinow, prezes partnerującego NNP Stowarzyszenia Autorów ZAiKS. Brzmiały one: „Żeby rozwój nauki nie był skrępowany ani sytuacją polityczną, ani ekonomiczną. Żeby limitem waszej pracy była po prostu wyobraźnia. Żebyście mieli nieograniczone możliwości prowadzenia badań”.
W ostatnim czasie blokad wolności naukowej stawiano tak dużo, że trudno je wszystkie tu wymienić. Szczególnie oburzające były działania wobec badaczy zajmujących się tak niewygodnymi dla władzy tematami, jak stosunek Polaków do obcokrajowców czy mniejszości etnicznych i seksualnych oraz historią, szczególnie Holokaustem. Najjaskrawsze wydają się dwa.
Andrzej Duda od stycznia 2019 r. odmówił podpisania nominacji profesorskiej Michała Bilewicza z Centrum Badań nad Uprzedzeniami Uniwersytetu Warszawskiego. Kancelaria Prezydenta RP stwierdziła w 2020 r., że „ma wątpliwości co do bezstronności recenzentów”. Przemysław Czarnek przypuścił zaś w kwietniu bezprecedensowy atak na prof. Barbarę Engelking, kierowniczkę Centrum Badań nad Zagładą Żydów Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, do którego ochoczo przystąpili inni przedstawiciele władzy. Badaczka naraziła się władzy stwierdzeniem, że „Polacy mieli potencjał, by stać się sojusznikami Żydów i można było mieć nadzieję, że będą się inaczej zachowywać, że będą neutralni, że będą życzliwi, że nie będą do tego stopnia wykorzystywać sytuacji i nie będzie tak rozpowszechnionego szmalcownictwa”.