Mózg ucieleśniony
Rozmowa z dr. Mateuszem Hoholem, laureatem Nagrody Naukowej POLITYKI 2013
Marcin Rotkiewicz: – Przeglądając pański naukowy życiorys, zastanawiałem się, kim pan właściwie jest. Naukowcem badającym za pomocą twardej empirii ludzki mózg czy raczej ograniczającym się do teoretycznych rozważań filozofem umysłu?
Mateusz Hohol: – Dobre pytanie, a dla mnie duży problem. Bo tak naprawdę nie czuję się ani filozofem, ani naukowcem.
Ale podział, że tu mamy filozofię, a tu twardą naukę, jest nie do utrzymania we współczesnej biologii. Z zasadniczego powodu: pytania, na które próbują odpowiedzieć obie te dyscypliny, bardzo się przeplatają i to na wielu poziomach. Choćby interpretacja wyników eksperymentów jest zawsze czynnością wysoce filozoficzną i abstrakcyjną. To zatarcie granic szczególnie dobrze widać w przypadku badań nad ludzkim mózgiem. Nie da się zrozumieć jego działania bez podejścia wielopoziomowego, czyli mówienia nie tylko o biologii komórek nerwowych, ale także dociekania natury procesów poznawczych i ich wpływu na zachowanie.
Czy mózg i umysł to dwa odrębne byty, jak twierdził Kartezjusz?
XVII-wieczny podział kartezjański na niematerialny umysł i fizyczne ciało z dzisiejszej perspektywy wydaje się naiwny i nie do utrzymania. Co jednak nie zmienia faktu, że patrząc od strony naukowej, trudno jest rozstrzygnąć, czy umysł jest identyczny ze strukturą biologiczną, czy może raczej jest jakąś jej funkcją.
Brzmi to trochę sprzecznie, bo z jednej strony odrzuca pan kartezjański podział, a z drugiej mówi o umyśle, który może być czymś innym niż materialny mózg.
Wynika to z tego, że posługujemy się, np.