Poza Listą Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości, na którą wpisano ok. 950 obiektów ze 153 państw, w tym 13 z Polski (m.in.: Stare Miasto w Krakowie, kopalnię w Wieliczce, Puszczę Białowieską i zamek w Malborku), pod egidą UNESCO prowadzona jest także Lista Arcydzieł Ustnego i Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości. Konwencja z 2003 r. o jego ochronie określa zasady wpisywania na nią m.in. przekazów ustnych, obyczajów, obchodów świątecznych, widowisk, umiejętności tradycyjnego rzemiosła czy przestrzeni kulturowych, które różne wspólnoty i grupy uznają za własne dziedzictwo kulturowe. Na liście są m.in.: Teatr Kabuki z Japonii, recytacje wedyjskie z Indii, przestrzeń kulturowa placu Dżamaa al-Fna w marokańskim Marakeszu, fujara i muzyka na ten instrument ze Słowacji, sztuka Meddah (publicznych opowiadaczy historii) z Turcji, pieśń fado z Portugalii, tkanina z kory figowca z Ugandy, uzdrawiający taniec Vimbuza z Malawi, a nawet rysunki na piasku w Vanuatu z Oceanii.
Wśród blisko 300 wpisów z ok. 120 państw nie ma żadnego z Polski. Procedurę przystąpienia do konwencji zakończyliśmy dopiero latem br. Wpis na listę UNESCO „wymaga daleko zakrojonych przygotowań legislacyjnych” – odpowiada POLITYCE resort kultury. Dziś nie mamy nawet krajowej listy niematerialnego dziedzictwa. Co się na takiej liście powinno znaleźć? Już można sobie wyobrazić spory i naciski przy jej tworzeniu, na tle regionalnym, religijnym czy etnicznym. Jedni mogliby lansować kujawiaka, drudzy Hejnał Mariacki, a jeszcze inni pielgrzymkę rybaków łodziami z Kuźnicy na Helu do Pucka, zespoły dudziarzy z Wielkopolski, misteria pasyjne w Kalwarii Zebrzydowskiej, modły przy grobach cadyków, wyrób oscypków na tatrzańskiej hali czy sztukę malowania chałup w Zalipiu. Byłoby co zgłosić, ale trzeba by się było dogadać.