Archiwum Polityki

Krótka historia teorii

Jak rozwijała się współczesna psychologia

W zimowy poranek 1879 r. fizjolog z Uniwersytetu Lipskiego Wilhelm Wundt (1832–1920) wraz ze swoimi doktorantami przeprowadził pierwsze eksperymenty psychologiczne. Badacze wzięli przykład z nauk przyrodniczych, które przeżywały rozkwit właśnie dzięki stosowaniu doświadczeń. Od tej daty psychologia wyodrębniła się jako samodzielna nauka.

Pytania o świadomość

Sposób pracy Wundta nazwano introspekcją eksperymentalną. Badacz obserwował własną reakcję na prosty bodziec, który łatwo powtórnie wywołać, mierzyć i regulować, na przykład sztuczne światło o określonej mocy. Wundta i jego współpracowników interesowała głównie percepcja, ale zajmowali się też uwagą, uczuciami i skojarzeniami. Niemiecki naukowiec twierdził, że skomplikowane doznania psychiczne składają się z prostych stanów świadomości. Zadanie psychologa miało polegać na rozkładaniu złożonych wrażeń na podstawowe elementy i badaniu praw, które nimi rządzą. Po latach uznał, że złożone struktury psychiczne to coś więcej niż tylko suma składników, że są nową jakością i zawierają wartość dodaną. Stwierdzenie to nazwał zasadą syntezy twórczej. Pionierów psychologii eksperymentalnej nazwano strukturalistami, ponieważ skupiali się na budowie, czyli strukturze świadomości (utożsamianej przez Wundta z psychiką w ogóle).

Gdy Europejczycy próbowali przeniknąć konstrukcję świadomości, Amerykanie – pod wpływem filozofii pragmatycznej – zaczęli stawiać pytania o jej funkcję. Prekursorem drugiego wielkiego prądu, zwanego właśnie funkcjonalizmem, był William James (1842–1910; brat pisarza Henry’ego Jamesa). Silny wpływ na funkcjonalistów wywarła teoria Darwina; uważali, że świadomość pozwala przystosować się do środowiska, co z kolei umożliwia przeżycie.

Ja My Oni „O sensie i jakości życia" (90018) z dnia 18.03.2009; Poradnik psychologiczny; s. 9
Reklama