Co to jest myślenie? Tradycyjnie traktowano je przede wszystkim jako narzędzie rozumowania. Dobre posługiwanie się myślą miało oznaczać kierowanie się twardymi zasadami logiki, przeprowadzanie prawidłowych dowodów abstrakcyjnych twierdzeń i znajdowanie najlepszych rozwiązań problemów. Entuzjaści takiego podejścia oczekiwali wręcz niecierpliwie momentu, kiedy całe myślenie można będzie sprowadzić do procesów obliczeniowych – takich, jakie zachodzą w komputerach.
Jednak współczesna psychologia twierdzi przekornie, że rozumowanie logiczne nie jest ani jedynym, ani nawet najbardziej powszechnym i przydatnym rodzajem ludzkiego myślenia. Do spełnionego życia wśród innych ludzi potrzeba czegoś więcej.
Psychologia odkrywa narrację
Jeden z najbardziej wpływowych psychologów rozwoju człowieka w kilku ostatnich dekadach Jerome Bruner pisze o tym następująco: „W ciągu ostatnich lat śledziłem inny rodzaj myślenia, całkowicie różny w formie od rozumowania: myślenie oddające się konstruowaniu nie logicznych lub indukcyjnych argumentów, ale opowiadań lub narracji”. Myślenie narracyjne stało się jednym z ważniejszych obszarów zainteresowań badaczy, odkąd zwrócono uwagę na podstawową rolę, jaką odgrywa ono w indywidualnym życiu oraz w ważnych praktykach społecznych – nawiązywaniu przyjaźni, przeprowadzaniu procesów sądowych, uczeniu tożsamości narodowej w szkołach itp.
Odkrycie fundamentalnej roli narracyjności bywa porównywane przez niektórych do swego rodzaju rewolucji. Nie wiadomo jedynie, czy ta rewolucja jest rzeczywiście nowa. Wszak w wielu kulturach obecne jest przekonanie, że mądrość i zdolność do leczenia w przypadku szamana czy plemiennego lekarza wiążą się ze znajomością i umiejętnością odtworzenia kluczowych dla danej grupy opowieści.