Kim właściwie jesteście? Z dumą mówicie o sobie: Andorczycy, a przecież waszym oficjalnym językiem jest kataloński?
Wywodzimy się z kręgu kultury, powiedziałbym: pirenejskiej, lecz z mnóstwem korzeni po stronie Katalonii. Niemniej nigdy nie uważaliśmy się za Katalończyków. Już choćby dlatego, że andorska tożsamość istniała na długo przedtem, nim w ogóle zaczęto mówić o Katalonii, Hiszpanii, Francji. Żyliśmy w górskim ustroniu zapomnianym przez wszystkich, o którym nikt nie myślał jako o terytorium do podbicia. Toteż wszystkie potęgi dały nam - na szczęście - spokój przez siedem wieków.
I nigdy nie mieliście armii?
Nigdy. Co więcej, już w XIII w. z umów arbitrażowych między dwoma współksiążętami wynikało, że dzielący między siebie suwerenną zwierzchność nad Andorą sąsiedzi nie mają prawa fortyfikować tej krainy ani też uzbrajać Andorczyków. Inna sprawa, że zawsze byliśmy gotowi stanąć pod bronią, by strzec naszej ziemi. Nie sądzę jednak, by miało do tego kiedykolwiek dojść. Już choćby dlatego, że traktat, jaki zawarliśmy z Hiszpanią i Francją, wyklucza możliwość zaatakowania nas przez te państwa, a i nam zabrania dokonania zbrojnej napaści na którekolwiek z nich. Oczywiście, nam to i tak nigdy do głowy nie przychodziło.
Jaką rolę mogą odgrywać w Europie mikropaństwa, nieraz określane mianem państewek operetkowych?
Wielkie kraje naszego kontynentu tyle razy przeżywały zmiany swych granic, składu swych narodów. My zaś - najmniejsi - wywodzimy się z europejskich prapoczątków. Dzisiaj jako fragment jednoczącej się Europy czujemy pełną do niej przynależność. Choć, być może, należałoby znaleźć rozsądny status dla takich państw jak właśnie Andora w łonie Unii Europejskiej.
Jak to się stało, że niegdysiejsi górale zeszli w doliny i, jak powiadają złośliwi, zamienili się w naród sklepikarzy?