Gdańsk, 1 września 1939 r. Noc powoli przechodzi w szarówkę, wieje lekki wiatr z południowego zachodu. Widoczność bardzo dobra. W opustoszałym kanale portowym holowniki ciągną przysadziste cielsko niemieckiego pancernika „Schleswig-Holstein” w kierunku wyjścia z portu. Z brzegów nie widać, że przez rozgłośnię okrętową cała załoga została postawiona w stan alarmu bojowego. Na godz. 4.45 zaplanowano rozpoczęcie działań wojennych. Okręt zmierza w kierunku polskiej Wojskowej Składnicy Tranzytowej, położonej na niewielkim półwyspie o nazwie Westerplatte. Manewry przedłużają się. Holowniki mają problem z odpowiednim ustawieniem okrętu. W końcu maszyny ustawione na pół naprzód kierują stalowy kadłub w stronę półwyspu. Przez rozgłośnię okrętową płynie krótki komunikat: Schiff geht zum Angriff auf Westerplatte vor (Okręt kieruje się do ataku na Westerplatte). O godz. 4.47 pada komenda: Feuerlaubnis! (Ognia!). W ciągu siedmiu minut na nasadę półwyspu spadło osiem pocisków kalibru 28 cm, pięćdziesiąt dziewięć pocisków kalibru 15 cm oraz sześćset pocisków dwudziestomilimetrowych. Rozpoczęła się druga wojna światowa.
Korzeni konfliktu o Gdańsk w latach 1918–1939 należy szukać dużo wcześniej. Powikłane losy sprawiły, że brakowało jednoznacznej odpowiedzi na pytanie: czyj on jest? Było to miasto polskie; ale było też przez długi czas niemieckie. Było hanzeatyckie. Prawdziwe kłopoty zaczęły się po zakończeniu pierwszej wojny światowej. Na mocy traktatu wersalskiego z 1919 r. z okręgu gdańskiego utworzono Wolne Miasto Gdańsk, oderwane od państwa niemieckiego, podległe Lidze Narodów. Kiedy jednak Hitler doszedł do władzy w 1933 r., obiecał Niemcom przywrócenie stanu przedwersalskiego. Bo na liście niemieckich „strat wersalskich” był również Gdańsk.