Archiwum Polityki

Gombrowicz wielkim filozofem był?

[warto mieć w biblioteczce]

Leszek Nowak: Gombrowicz. Człowiek wobec ludzi. Wydawnictwo Prószyński i S-ka. Warszawa 2000, s. 326

Vladimir Nabokov w „Wykładach o literaturze” podkreślał, że dzieło literackie kreuje odrębny świat, którego nie należy utożsamiać z rzeczywistością. Przestrzegał przed traktowaniem utworu literackiego jako źródła poznania naukowego. Leszek Nowak, profesor filozofii, autor najnowszej książki o Witoldzie Gombrowiczu, zakłada, że jest wprost przeciwnie. Rekonstruuje on oryginalną filozofię pisarza, który filozofem jako żywo nie był. Jedynym jego explicite zahaczającym o filozofię utworem był „Przewodnik po filozofii w sześć godzin i kwadrans”.

Leszek Nowak postanowił uwolnić się od obowiązującego schematu pisania o autorze „Ferdydurke”. Liczne rozprawy naukowe poświęcone pisarzowi przepełnione były „pupami” i „gębami”. O Grombrowiczu pisano językiem samego Gombrowicza. Nowak odważnie tłumaczy idee pisarza na język filozofii społecznej. Ze swadą wskazuje na zrekonstruowany przez siebie „model człowieka Gombrowiczowskiego” jako na źródło inspiracji dla polskiej filozofii społecznej. Pomogłoby to – powiada Nowak – wyzwolić się tej dziedzinie z kompleksu prowincjonalizmu, który zresztą dotknął znakomitej części polskiej humanistyki. Delektuje się ona zachodnimi smaczkami, podczas gdy ma jeszcze sporo do odkrycia we własnym kraju.

Krzysztof Gajewski

[lektura obowiązkowa]
[warto mieć w biblioteczce]
[nie zaszkodzi przeczytać]
[tylko dla znawców][czytadło][złamane pióro]
Polityka 11.2001 (2289) z dnia 17.03.2001; Kultura; s. 63
Reklama