Archiwum Polityki

Krew, pot, łzy

Trzeci tom „Wielkich mów historii” to przejmujące przypomnienie fałszywych mesjaszów politycznych XX w.

Szykujesz się do wojny, mów, że chcesz pokoju – można by odwrócić znaną maksymę i sypnąć na dowód cytatami z III tomu „Wielkich mów historii”. Hitler jeszcze w styczniu 1939 r. pyta retorycznie, dokąd zaszłaby Europa, gdyby nie zawarty pięć lat wcześniej pakt o nieagresji między Rzeszą i Rzeczpospolitą. „Wielki polski marszałek – dodawał führer – i patriota [Józef Piłsudski] wyświadczył swojemu narodowi dokładnie tak samo wielką przysługę, jak narodowosocjalistyczne kierownictwo państwa narodowi niemieckiemu (...) przyjaźń polsko-niemiecka była jednym z elementów uspokajających europejską scenę polityczną”.

Mowa za mową czujemy wzrastające napięcie i zagrożenie wojenne. Dużo jest w tym tomie Hitlera i jego towarzyszy, Goebbelsa, Himmlera, Franka, ale dzięki tak mocnej dawce lepiej widać, jak – w miarę konsolidacji nazistowskiej władzy – harde stają się treść i styl przemówień przywódców tej rewolucji nihilizmu. Fanatykom odpowiadają politycy państw, które niebawem stoczą z Hitlerem najkrwawszą wojnę w historii.

I to wojna jest w istocie tematem trzeciego tomu. Od naszego ministra Becka i jego słynnego przypomnienia w Sejmie w maju 1939 r., że Polacy nie znają pojęcia pokoju za wszelką cenę, przez Wiaczesława Mołotowa, niekryjącego radości z upadku Polski, zbliżamy się do wojennych przemówień Churchilla, żelaznego kanonu światowej literatury politycznej. Nawet dyktator Stalin zarzuca sowiecką nowomowę, kiedy musi poderwać do walki narody Związku Rad.

Tom sugestywnie ukazuje, jak słowo demokratyczne zmaga się na wojnie ze słowem totalitarnym. Kłamstwa hitlerowskiej nowomowy demaskuje Tomasz Mann w wojennej pogadance radiowej nadawanej z USA: „Słyszy się, że Hitler uwolnił Niemcy od »bezrobocia« – tak, przez dozbrojenie na potrzeby wojny, przez narodowy socjalizm, czyli rozwiązanie problemów społecznych za pomocą wojny.

Polityka 44.2006 (2578) z dnia 04.11.2006; Społeczeństwo; s. 83
Reklama