Archiwum Polityki

Posłanie, które wstrząsnęło blokiem

Posłanie do narodów Europy Wschodniej przyjęto na zjeździe Solidarności entuzjastycznie. Delegatom podobało się w nim to, co ubodło do żywego komunistyczną propagandę: złamanie tabu, by nie ruszać geopolityki i nie drażnić sowieckiego niedźwiedzia.

Czwartego dnia zjazdu Solidarności energia nie opuszczała delegatów – uczestniczyli przecież w historycznym wydarzeniu. Obrady plenarne wznowiono przed południem, po wprowadzeniu sztandaru gdańskiego MKS i odśpiewaniu Mazurka Dąbrowskiego. Nic nie zapowiadało, że to właśnie tego dnia zjazd uchwali swój najgłośniejszy dokument. Stało się to dosyć prozaicznie, jak to na kongresach.

Delegat Regionu Mazowsze Tadeusz Matuszyk odczytał kilka projektów uchwał. Wśród nich dwa o wymowie międzynarodowej: apel do rządów i parlamentów o rozbrojenie oraz posłanie do ludzi pracy Europy Wschodniej, czyli bloku radzieckiego. Tekst posłania (patrz ramka) napisał Jan Lityński, matematyk, działacz przedsierpniowej opozycji demokratycznej, doradca Solidarności w Wałbrzychu, Warszawie i Hucie im. Lenina.

Projekt rozbrojeniowy odesłano do poprawek. Za to na projekt posłania delegaci zareagowali owacją. Według procedury, po pierwszym czytaniu powinna była nastąpić dyskusja i drugie czytanie uwzględniające wynik dyskusji. Przewodniczący obrad chciał je więc kontynuować. Wtedy Andrzej Gwiazda zgłosił wniosek formalny o natychmiastowe głosowanie bez dyskusji. Posłanie przeszło ogromną większością głosów.

Ale wpływowi delegaci i doradcy Solidarności – wśród nich Bronisław Geremek, Jacek Kuroń, sam Lech Wałęsa i obserwatorzy kościelni – nie podzielali entuzjazmu, z jakim zjazd zareagował na posłanie. Można je było bowiem odczytywać na różne sposoby: jako gest solidarności albo jako wykopanie topora wojennego. Władze komunistyczne zyskiwały amunicję do strzelania z machiny propagandowej – dowód, że choć Solidarność pragnie się przedstawić jako ruch samoograniczającej się, pokojowej rewolucji, to w istocie zamierza eksportować swoje idee do innych krajów bloku radzieckiego.

Wydania specjalne archiwalne Rewolucja Solidarności. Polska od Sierpnia 1980 do Grudnia 1981 (90082) z dnia 08.08.2005; s. 70
Reklama