Archiwum Polityki

Noc generałów

Gabriel Meretik, francuski publicysta, nazwał 13 grudnia 1981 r. „Nocą generałów” (taki tytuł nosiła jego książka, pierwsza o polskim stanie wojennym). Mówi się też o „nocy Jaruzelskiego”. Noc jest groźna, nieprzewidywalna. Nocą źli ludzie „kolbami w drzwi łomocą”.

Stan wojenny oficjalnie uchwalono nocą, z 12 na 13 grudnia 1981 r.,z soboty na niedzielę. Tuż przed północą nagle zamilkły odbiorniki radiowe, a na ekranach telewizorów pojawiło się migotanie oznaczające awarię. Na ulicach było mroźno i śnieżnie. Zabłąkani przechodnie zmykali do domów. We wspomnieniach z tego okresu powtarza się spostrzeżenie, że owej nocy „wojna” była niedostrzegalna. Wojsko, czołgi, skoty (transportery opancerzone), cała potęga militarna tak widoczna w następnych dniach, z soboty na niedzielę przyczaiła się do skoku.

O szóstej rano w niedzielę przemówił gen. Jaruzelski. Jego nagrane wcześniej wystąpienie powtarzano potem aż do znudzenia w radiu i telewizji. W mundurze, na tle flagi i orła (bez korony), poważny, dobitnie akcentujący słowa budzące grozę. Ale niedzielnym świtem mało kto słuchał generała. Ludzie budzili się, czasem za oknami dostrzegali żołnierzy i milicjantów grzejących się przy koksownikach. Wtedy funkcjonariusze w mundurach byli wszechobecni, ich widok nie dziwił. Prawdziwy niepokój powodowały głucho milczące telefony i dzieci dopytujące, dlaczego w telewizji nie ma „Teleranka”.

O wprowadzeniu stanu wojennego najwcześniej dowiedzieli się internowani. Wyciągano ich z domów, zanim jeszcze Rada Państwa uchwaliła dekret o stanie wojennym. Pośpiech, z jakim wyłapywano ludzi Solidarności (na podstawie dekretu, którego jeszcze nie było), to dzisiaj jeden z dowodów na niepraworządne – nawet w świetle przepisów obowiązujących w PRL – postępowanie ekipy generałów.

Noc z 12 na 13 grudnia była zwieńczeniem długotrwałych przygotowań

(opisanych w artykule „Drugi wariant”, s. 73). Przypomnijmy, że już w sierpniu 1980 r. gen. Florian Siwicki (wówczas szef Sztabu Generalnego WP) na polecenie Komitetu Obrony Kraju rozpoczął prace studyjne nad wprowadzeniem stanu wojennego.

Wydania specjalne archiwalne Rewolucja Solidarności. Polska od Sierpnia 1980 do Grudnia 1981 (90082) z dnia 08.08.2005; s. 83
Reklama