Większość obywateli nie jest zadowolona ze sposobu, w jaki funkcjonuje u nas demokracja. W opinii respondentów CBOS jest ona fasadowa, niewydolna i niesprawiedliwa.
Z badań wynika, że jeszcze w 1993 r. mieliśmy 36 proc. zadowolonych z demokracji (52 proc. niezadowolonych), obecnie już tylko 26 proc. jest usatysfakcjonowanych (63 proc. nie). Najlepsze nastroje panowały pod koniec 1996 r., kiedy proporcje były niemal równe (44 do 47 proc.).
Spośród cech określających sytuację społeczną badanych, jedynie dobra kondycja materialna wyraźnie sprzyja zadowoleniu z funkcjonowania demokracji. Związek z innymi cechami – nawet z poglądami politycznymi – jest słaby.
Od początku ubiegłej dekady spada także akceptacja dla demokratycznego systemu sprawowania władzy w ogóle. Co prawda obecnie 34 proc. Polaków deklaruje postawę prodemokratyczną, ale 14 proc. dopuszcza przewagę metod autorytarnych.
Co najważniejsze, dla 40 proc. obywateli nie ma znaczenia, jak sprawowana będzie władza, a 12 proc. nie ma zdania.
Odsetek obojętnych (zjawisko to badacze określają jako alienację polityczną) przekracza więc 50 proc. i rośnie z roku na rok.
Alienacji politycznej sprzyja niskie wykształcenie, zatrudnienie w rolnictwie oraz wiek. Im obywatel starszy, tym bardziej obojętnieje.
Trzeba mieć jednak na uwadze, że słowo demokracja nie jest dla nas jednoznaczne. Większość Polaków słusznie kojarzy ją z reprezentacją społeczeństwa w rządzie oraz ze swobodami obywatelskimi, ale nierzadko demokracja kojarzy się z dobrobytem, z ograniczeniem roli państwa albo przeciwnie: z państwem opiekuńczym.