Eva Hoffman: Sztetl. Świat Żydów polskich. Przekład Michał Ronikier. Krajowa Agencja Wydawnicza. Warszawa 2001, s. 230
Książka Evy Hoffman, wybitnej dziennikarki pracującej m.in. dla „New York Times’a”, powstała na długo przed „Sąsiadami” Grossa, ale dopiero niedawno przetłumaczona i wydana w Polsce, znajduje ważne miejsce w obecnej debacie polsko-żydowskiej. Po niepokojącej ekstremalności Jedwabnego warto przeczytać coś, co nie potępia jednoznacznie Polaków, ani też nie gloryfikuje zanadto zmierzchłego świata Żydów, ale przedstawia ogromne komplikacje wzajemnych stosunków. Aby je zrozumieć, trzeba złożyć ze sobą różne, często w ogóle nieprzystające, kawałki obrazu. I tak, obok szmalcowników i donosicieli, mamy ofiarnych mieszkańców Brańska na czele z księdzem, którzy organizowali kryjówki dla Żydów uciekających z getta. Mamy też postać Ireny Jabłonowskiej, która zachowuje szczegółową pamięć o brańskich Żydach i poczucie straty. A to świadczy przecież o prawdziwych i bliskich relacjach. Na przykładzie Brańska autorka wykazuje, że Żydzi niewątpliwie stanowili znaczącą mniejszość (significant other) w kulturze Polski, a ich historia jest warta zrozumienia. Hoffman, która po wielu latach emigracji wróciła do Polski, niestrudzenie dociera do wszelkich możliwych źródeł informacji. A czyni to po to, aby „uporządkować własny dom”. Z emigracyjnej odległości ocena „domu” wydaje się być wystarczająco obiektywna.
[warto mieć w biblioteczce]
[nie zaszkodzi przeczytać]
[tylko dla znawców][czytadło][złamane pióro]