Na obecny krajobraz Polski wpłynęło kilka zlodowaceń (glacjałów) oraz odwrotów lądolodu (interglacjałów) z ostatniego około miliona lat historii Ziemi. Ten najpóźniejszy trwał ok. 10 tys. lat, a bieg rzek, ich przełomy przez wysoczyzny (zaznaczające się skarpami dolin rzecznych), obecność jezior i mokradeł to w rzeźbie terenu spadek po tych wydarzeniach. I tak, na północy kraju skupia się 87 proc. liczby jezior zajmujących 90 proc. powierzchni polskich wód jeziorowych i stawowych, a jest ich – ponadjednohektarowych – w sumie 10 tys. i zajmują ponad 1 proc. powierzchni kraju. Wód jeziorowych jest 16 km sześc., bagiennych 23 km sześc., a zaporowych 2,5 km sześc.
Stawy i jeziora mają na płyciznach łąki różnorodnych roślin podwodnych. Na i w tych wodach żerują odpowiednio wyspecjalizowane zwierzęta.
Rośliny
Idąc od brzegu – płytsze wody pokrywają liście szuwaru (o którym dalej). Z roślin wód otwartych najpierw wyróżnia się strzałka wodna. Wygląda, jak się nazywa – strzałkowate liście nie do pomylenia. Kwiaty o białych płatkach, w kwiatostanie męskie nad żeńskimi. Owoc zbiorowy, kulisty, kolczasty. Na podwodnych rozłogach tworzy bulwki wielkości śliwki węgierki, jadalne po ugotowaniu, smaczne; wydobywanie katorżnicze (rośliny trzeba z powrotem umieścić w mule); w Chinach uprawiana. Żabieniec babka wodna, z żabieńcowatych, pięknie się nazywa, ale nie wygląda. Nad powierzchnię wody wystają pionowo liście podobne do babki zwyczajnej, a spośród nich wyrasta kłąb cienkich gałązek z białymi kwiatkami. Okrężnica bagienna rośnie łanami w płytkiej wodzie, kwitnie biało, pięknie wygląda w łanie, na niebieskim tle odbitego w wodzie nieba. Także na biało kwitnie i w łanie pięknie wyglądający bobrek trójlistkowy.