Archiwum Polityki

Pożytki z pasożyta

Dlaczego alergie występują dziś częściej niż 100 lat temu? Między innymi z powodu zaniku pasożytów, które nie zawsze szkodzą, czasem też pomagają.

Pasożyt żyje kosztem innego organizmu – najczęściej w długotrwałym związku ze swoim żywicielem i na ogół żeruje na bardzo niewielkiej liczbie blisko spokrewnionych ze sobą gatunków. Pasożytem może być wszystko: od fragmentu DNA lub RNA, aż do wyższych kręgowców. Pasożyt może żyć na organizmie żywiciela lub w jego wnętrzu, może też zagnieździć się w jego komórkach. Potrafi wykorzystywać więcej niż jednego gospodarza, np. larwy tasiemca żyją w świni, a postać dorosła w człowieku. Istnieją organizmy pośrednie między drapieżcami a pasożytami, zwane parazytoidami. To na ogół owady, które składają swoje jaja w ciele innego owada – rozwijające się larwy zżerają ciało gospodarza. Głupi pasożyt zabija szybko – wtedy skazany jest na poszukiwanie nowego żywiciela (taką strategię stosuje np. wirus Ebola), pasożyt mądry żeruje latami w jednym osobniku. Z założenia zatem jest to stworzenie szkodliwe, pozbawiające swojego żywiciela cennych substancji.

Pasożyt ma jednak i pewne zalety. Gospodarz jest czasem narażony na taką presję środowiska (np. konkurencję z innymi gatunkami, pojawienie się drapieżnika czy dobór płciowy), w której pasożyt może pomóc mu w radzeniu sobie z przeciwnościami. Osobniki zarażone pasożytem bywają zatem lepiej przystosowane niż pozbawione tego szkodnika. Sytuacja komplikuje się dodatkowo, bo pasożyty także są atakowane przez własne pasożyty i też mogą z tego osiągać pewne korzyści. Na przykład grzyb wywołujący rdzę na kasztanie jadalnym sam bywa zarażany przez wirusa, który obniża jego agresywność, co sprawia, że drzewo będące podnóżem tej piramidy wyzysku nie jest zabijane zbyt szybko.

Jak suseł ze świdrowcem

Nicień Parelaphostrongylus tenuis pomaga np. zarażonym jeleniom wirginijskim zwalczać łosie, dla których jest pasożytem znacznie bardziej wyniszczającym.

Polityka 42.2009 (2727) z dnia 17.10.2009; Nauka; s. 76
Reklama