Psycholog społeczny Norman Anderson z University of California opublikował pod koniec lat 60. wyniki badania, którego uczestnicy proszeni byli o wskazanie, które z 555 cech charakteru cenią u ludzi. Najchętniej widzieliby w swoim otoczeniu osoby szczere, uczciwe, prawdomówne i godne zaufania. Wśród jedenastu najmniej pożądanych cech wymienili zaś sześć związanych z nieszczerością: np. bycie oszustem, osobą fałszywą i niewiarygodną. Podobne odpowiedzi padają w badaniach prowadzonych w ostatnich latach. Co więcej, brak wyrozumiałości dla nieszczerości nie jest nowy – podobne stanowisko od wieków wyrażali niektórzy filozofowie, np. Arystoteles, św. Augustyn, Abelard czy Kant. Czy jednak ten brak akceptacji kłamstwa oznacza, że zawsze chcielibyśmy znać prawdę?
Nieszczerość, czyli wychowanie
Odcinek amerykańskiego sitcomu „Seinfeld”. Para bohaterów pierwszy raz widzi nowo narodzone dziecko przyjaciół. Czyż nie jest śliczne? – dopytują rozanieleni rodzice. Nigdy nie widzieliśmy tak uroczego niemowlaka – zachwycają się pytani, choć ich miny mówią co innego. Kiedy zostają sami, mają wyrzuty sumienia. Ale szybko uznają, że w tej konkretnej sytuacji kłamstwo było niezbędne.
Do podobnych wniosków dochodzi większość badanych poproszonych o refleksję nad tym, czy istnieją okoliczności usprawiedliwiające kłamstwo. Nie jest to jednak odpowiedź intuicyjna – ludzie zapytani wprost o to, jak postrzegają kłamstwo, zazwyczaj automatycznie odpowiadają, że nie powinno się go dopuszczać. Dopiero po przemyśleniu zauważają wiele sytuacji, w których sami nie mówią prawdy, bo może ona mieć bardziej negatywne konsekwencje. Przykłady można znaleźć w wynikach sondażu przeprowadzonego jakiś czas temu na zlecenie jednej z brytyjskich gazet.