Niezbędnik

Czy mózg odpoczywa

Na rysunku zaznaczono lokalizację obwodu domyślnego (kolor żółty i czerwony) oraz obwodu stanu spoczynkowego (kolor niebieski). Półkule lewa i prawa, w górnym rzędzie w przekroju, w dolnym - od zewnątrz. Na rysunku zaznaczono lokalizację obwodu domyślnego (kolor żółty i czerwony) oraz obwodu stanu spoczynkowego (kolor niebieski). Półkule lewa i prawa, w górnym rzędzie w przekroju, w dolnym - od zewnątrz.
Co się dzieje w mózgu, gdy nie jest zajęty jakimś zadaniem umysłowym? Wbrew pozorom – nie leniuchuje.

Jeden z najbardziej wpływowych francuskich filozofów XIX w. Auguste Comte, zastanawiając się nad granicami ludzkiego poznania, doszedł do wniosku, że przykładem wiedzy, która nigdy nie będzie nam dostępna, jest skład chemiczny gwiazd. Już jednak kilkadziesiąt lat później astronomowie zaczęli identyfikować występujące na Słońcu pierwiastki na podstawie badań spektroskopowych. Dziś skład chemiczny kosmosu jest dość dobrze znany. Nauka zdołała pokonać nieprzeniknione, zdawać by się mogło, bariery poznawcze nie tylko w badaniach świata zewnętrznego, lecz także naszych myśli. Od kilkudziesięciu lat neurofizjolodzy dysponują nowoczesnymi instrumentami, pozwalającymi obserwować procesy zachodzące w naszym mózgu. Niektórzy twierdzą, że niebawem będzie można czytać ludzkie myśli.

Po pokonaniu jednej bariery poznawczej pojawia się jednak zwykle następna, jeszcze trudniejsza do przekroczenia. Kiedy astronomowie mogli już badać skład chemiczny ciał niebieskich, okazało się, że rozrzucone po Wszechświecie gwiazdy, planety i międzygalaktyczny gaz to tylko 4 proc. jego masy – resztę stanowi niedostępna bezpośredniej obserwacji (choć manifestująca swą obecność wytwarzanym polem grawitacyjnym) ciemna materia i ciemna energia.

Obwód spoczynkowy

Z mózgiem było nieco podobnie – kiedy zaczęliśmy obserwować jego neurologiczną aktywność, zdaliśmy sobie sprawę, że jedynie ok. 2 proc. owej aktywności ma formę świadomej myśli. Reszta jego pracy toczy się, rzec można, bez naszej wiedzy i przyzwolenia. Dodatkowej aury tajemniczości dodało naszemu mózgowi odkrycie rozległego obszaru kory, którego aktywność bardzo się nasila, gdy nie wykonujemy żadnych zadań myślowych wymagających koncentracji i nie myślimy o niczym szczególnym.

Niezbędnik Inteligenta „Zrozumieć mózg” (100071) z dnia 15.04.2013; Mózg pod mikroskopem; s. 50
Reklama