Astrolabium (tu sferyczne z XV w.). Przez półtora tysiąca lat było podstawowym narzędziem pracy astronomów. Służyło im do wyznaczania współrzędnych ciał niebieskich. Były też inne przyrządy – kwadrant, gnomon, trikwetrum, ale astrolabium było z nich najbardziej skomplikowane i najbardziej rozpowszechnione. Astronomowie korzystali głównie z astrolabium pierścieniowego zwanego też sferą amilarną. Tak, to ten instrument, który trzyma w lewej dłoni Mikołaj Kopernik na pomniku przed Pałacem Staszica w Warszawie. Nasz genialny rodak niemal na pewno posługiwał się tym przyrządem (choć raczej większym niż ten na pomniku), jako że sfery amilarne wyszły z użycia dopiero w XVIII w.
Teleskop. Pierwszy zbudował Hans Lippershey, niemiecki optyk mieszkający w holenderskim Middelburgu. Choć być może był to jego kolega Zacharias Janssen. W każdym razie to Lippershey w październiku 1608 r. jako pierwszy złożył do odpowiedniego urzędu wniosek patentowy dotyczący instrumentu, dzięki któremu „rzeczy odległe widać tak, jakby były blisko”. Podanie zostało odrzucone, ponieważ inni optycy z Niderlandów również twierdzili, że zbudowali teleskopy. W 1609 r. własny instrument skonstruował Galileusz. Dwa lata później uczynił to Kepler, a trzy dekady później Jan Heweliusz zbudował w Gdańsku swoje wspaniałe, najnowocześniejsze w Europie obserwatorium. Astronomowie szybko zabrali optykom nową zabawkę, w której natychmiast się zakochali. Ta miłość trwa do dziś.
Mikroskop (tu z 1780 r.). Jeszcze jeden przyrząd, który narodził się na przełomie XVI i XVII w.