Niezbędnik

Trzy życia Haliny Krahelskiej

Legendarna a nieznana

Pracownicy zakładów metalurgicznych w Kijowie (1911 r.). Krahelska, urodzona w Odessie, należąca tam do PPS, przeniosła się do Kijowa w 1912 r., by działać wśród robotników. Pracownicy zakładów metalurgicznych w Kijowie (1911 r.). Krahelska, urodzona w Odessie, należąca tam do PPS, przeniosła się do Kijowa w 1912 r., by działać wśród robotników. Sputnik / EAST NEWS
Trzy życia, mnogość nazwisk, adresów i wrogów. Krótki i nieprecyzyjny biogram w Wikipedii, symboliczny grób na cmentarzu na Służewie. W źródłach, które o niej piszą, często pojawia się przymiotnik legendarna. Ale to nic tak naprawdę nie mówi o Halinie Krahelskiej.
Krystyna Krahelska na bodaj jedynej zachowanej fotografii.AN Krystyna Krahelska na bodaj jedynej zachowanej fotografii.

Pierwsze. Dziewczyna z dobrego domu

„Pewien układ i charakter psychiki sprawia, iż człowiek, obcy z pochodzenia klasie robotniczej, staje się rewolucjonistą. Większa aktywność, większe zdecydowanie, pewna bezkompromisowość, pewna ruchliwość umysłu – to są cechy psychiki, które określiłabym jako bardziej charakterystyczne dla rewolucjonisty” – napisała w 1934 r. Miała prawie pięćdziesiąt lat i zaczęła spisywać wspomnienia ze swojego pierwszego życia. Cieszyła się życiem drugim.

Trzeciego się chyba nie spodziewała.To pierwsze zaczęło się dosyć przyjemnie w 1886 r., w piętrowym domu w Odessie. Jeszcze wtedy nazywała się Śleszyńska, była córką szanowanego profesora logiki i matematyki. Popołudnia i wieczory spędzała wśród polskich elit, na balach, grze w karty i przyswajaniu skomplikowanych towarzyskich reguł.

Jako Halina Śleszyńska w 1904 r. skończyła gimnazjum i zaraz potem zaczęła studia na Wyższych Kursach Żeńskich Uniwersytetu Odeskiego. W Ognisku, lokalu zamożnych Polaków mieszkających w Odessie, bywała często, ale coraz rzadziej grała w karty. Więcej czasu spędzała z młodymi ludźmi, którzy trafiali tu wydaleni z uniwersytetów w Królestwie Polskim. Wśród nich trafiali się pepeesowcy.

Odeski oddział PPS powstał w 1908 r., jego współzałożycielami byli dwaj mężczyźni bliscy Śleszyńskiej: jej brat Józef i jej późniejszy mąż, też Józef. Śleszyńska wstąpiła do partii pod koniec roku. Prowadziła nielegalne kółko dla członków partii – robotników, pracowała w bibliotece filii Domu Polskiego, działała też w organizacjach studenckich.

Po jednym z wieców, które organizowała na Wyższych Kursach Żeńskich, znalazła się na liście notowanych przez rosyjskie władze bezpieczeństwa. Bezpieka wpadła lutowej nocy. Zrewidowali pokój Śleszyńskiej, potem dwaj policjanci musieli ją doprowadzić do cyrkułu.

Niezbędnik Inteligenta Nr 1/2019 (100144) z dnia 01.04.2019; Historie; s. 85
Oryginalny tytuł tekstu: "Trzy życia Haliny Krahelskiej"
Reklama