Czy kiedyś człowiek był zdrowszy niż dziś?
88. Czy kiedyś człowiek był zdrowszy niż dziś?
Mit złotego wieku u cywilizacji antycznych, jak i biblijny raj zakładają, jakoby w przeszłości człowiekowi było lepiej. Był szczęśliwszy, zdrowszy, mniej zapracowany, no i żył znacznie dłużej. Dziś także pokutuje pogląd, że kiedyś ludzie jakoś mniej chorowali. Pod względem naukowym ta teza jest nie do obronienia.
„Jesteś tym, co jesz” – to hasło zyskało na popularności. I to na jego podstawie zakłada się, że styl życia naszych przodków gwarantował im długie życie w dobrej kondycji. Rzeczywiście: mieli więcej ruchu i wysiłku, ale przekonanie, jakoby jadali zdrowo, bo bez chemii, jest błędne. Dieta łowców-zbieraczy ograniczała się do tego, co znaleźli bądź upolowali w lesie. Rolników – do tego, co sami uprawiali albo hodowali, przynajmniej do pojawienia się dalekosiężnego handlu produktami spożywczymi. Dlatego tzw. dieta paleo, wykluczająca węglowodany i produkty pochodzenia roślinnego oraz nabiał, to konstrukt współczesny – dawniej ludzie jedli wszystko, w tym też dzikie zboża, grzyby czy ptasie jaja. A nie wszystkie produkty zawsze były zdrowe.
Badacze z The Arctic University of Norway przebadali pozostałości pokonsumpcyjne na ośmiu stanowiskach z półwyspu Varanger, datowanych od 6100 do 3500 lat temu. Dowiedli, że w ościach dorszy współczesne normy stężenia kadmu były przekroczone aż 20-krotnie, ołowiu – 4-krotnie, rtęci zaś 2-krotnie. Podobnie zatrute było mięso fok. Zanieczyszczenia wód były najprawdopodobniej wywołane ociepleniem klimatu i roztapianiem się wiecznej zmarzliny, która spływając do mórz, wypłukiwała metale ciężkie z gleby. Gdyby ówcześni ludzie żywili się tylko toksycznymi dorszami i fokami, uszkodzeniu mogłyby ulec ich narządy wewnętrzne, ale ponieważ polowano też na zwierzęta i jadano rośliny, nie odczuwano symptomów zatrucia albo nie dożywano wieku, kiedy zaczynały być uciążliwe.