Wystawa "Niebieskie zboże" Mikołaja Sobczaka już od 29 kwietnia w Galerii Bielskiej BWA
Ekspozycję otwiera monumentalna instalacja przywodząca na myśl cerkiewny ikonostas, który – zgodnie z prawosławną tradycją – wprowadza odbiorców w mistykę wydarzeń, jednocześnie osłaniając dalszą, skrywaną przestrzeń. Scenografia wystawy pozwala na przekroczenie metaforycznej granicy, za którą prezentowany jest film „Upiór” – zrealizowany we współpracy z pochodzącym z Ukrainy performerem, Tarasem Gembikiem. Ta pełna fantastyki opowieść, mrocznym nastrojem nawiązująca do tradycji kina niemieckiego ekspresjonizmu, przeprowadza widzów przez meandry splecionych ze sobą historii – rewindykacji prawosławnych obiektów sakralnych, przymusowych konwersji na rzymski katolicyzm, buntu ukraińskich chłopek czy prób zdobycia polskich kolonii zamorskich. Postać Upiora pełni rolę medium, które pozwala nam wniknąć w utajoną rzeczywistość. W symbolicznej warstwie filmu artysta wskazuje na figurę pozbawianego domu i możliwości opowiedzenia swojej historii wygnańca – zamieszkiwana przez Upiora cerkiew ma zostać wyburzona.
Przyglądając się wydarzeniom z przeszłości, Mikołaj Sobczak otwiera dyskusję na temat historii imperializmu w Europie Środkowo-Wschodniej. Choć kolonialna przeszłość Europy jest utożsamiana z zachodnim imperializmem, dziś coraz częściej analizujemy historię Europy Środkowo-Wschodniej w ujęciu teorii postkolonialnej*. Takie rozpoznanie może napotykać na opór ze względu na trudność w jednoczesnym zinternalizowaniu roli ciemiężcy i ciemiężonego. Refleksja nad tym zagadnieniem toruje drogę do dalszych badań teoretycznych, skoncentrowanych na możliwych procesach emancypacji i uzdrowienia ponadnarodowych relacji.
Chcąc dziś mówić o procesie dekolonizacji Ukrainy, musimy raz jeszcze przyjrzeć się własnemu uwikłaniu w procesy kolonialne. Jeżeli warunkiem pokoju jest pamięć, to należy porzucić mity i historyczne uproszczenia.
*Zdaniem części badaczy, opisując wydarzenia mające miejsce w Europie Środkowo-Wschodniej, należy używać określeń, takich jak feudalizm czy nacjonalizm – bowiem wywodzący się z kultury zachodniej termin „kolonializm” i przypisane mu kryteria nie oddają natury zjawisk w tej części Europy.
Mikołaj Sobczak – urodzony w 1989 roku w Poznaniu. Ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie (dyplom w Pracowni Działań Przestrzennych). Studiował także na Kunstakademie Münster w Niemczech, był stypendystą Universität der Künste w Berlinie. Obecnie jest rezydentem Rijksakademie voor Beeldende Kunsten w Amsterdamie.
W 2021 roku został finalistą X edycji konkursu Spojrzenia. Laureat Paszportu POLITYKI 2021 w kategorii Sztuki wizualne; ex aequo z Janą Shostak; laureat Nagrody Fundacji Sztuki Polskiej ING przyznanej podczas Warsaw Gallery Weekend (2019).
Zajmuje się sztuką wideo, malarstwem oraz performansem.
Autor wystaw indywidualnych: „Metamorfozy” (2021), „Nowe Królestwo” (2019) w Polana Institute w Warszawie. Uczestnik wystaw, m.in.: „Illiberal Arts” w Haus der Kulturen der Welt w Berlinie (2021), „Na początku był czyn!” w Galerii Arsenał w Białymstoku (2021), „Pole bitwy” w Galerii Bielskiej BWA w Bielsku-Białej (2020), „Warszawa w Budowie: Coś wspólnego” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (2020), „Artists’ Film International” w Whitechapel Gallery w Londynie (2018), „Transcorporealities” w Museum Ludwig w Kolonii (2019).
Taras Gembik – performer i pracownik kultury, pochodzący z Wołynia w Ukrainie (urodził się w 1996 roku w Kamieniu Koszyrskim). Jest Ukraińcem i Polakiem. Współpracuje z Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie; od trzech lat oprowadza po wystawach, tłumacząc sztukę na język osobistej empatii i piękna, w którym znikają granice. Razem z Marią Beburią współtworzy kolektyw „BLYZKIST” (Bliskość), skupiający się na tworzeniu wielopoziomowej wspólnoty osób z doświadczeniem migracji.
Współpraca artystyczna: Taras Gembik
Kuratorka: Ada Piekarska
Wernisaż wystawy i premiera filmu „Upiór”: piątek, 29 kwietnia 2022, godz. 18.00
Oprowadzanie kuratorskie z udziałem artystów: piątek, 29 kwietnia 2022, godz. 17.00
Oprowadzanie w języku ukraińskim (oprowadza Taras Gembik): sobota, 30 kwietnia 2022, godz. 12.00
Wystawie towarzyszy program wydarzeń – szczegóły wkrótce na stronie: Galeria Bielska BWA
Patronat medialny: Tygodnik POLITYKA, Le Monde Diplomatique – edycja polska