Na początku XIX w. kraj rządzony był przez cara Aleksandra I, przychylnego prądom modernizacyjnym. W polityce europejskiej Rosja nie mogła się zdecydować: koegzystencja czy konfrontacja?
CHŁOPI, SZLACHTA, ARYSTOKRACJA. Rosja wkraczała w XIX w. jako ogromne państwo obejmujące w Europie i Azji obszar o powierzchni 17,4 mln km kw. Zamieszkiwało go ok. 37 mln ludności, w tym 19 mln w części europejskiej. Wśród poddanych cara najliczniejszą grupę społeczną stanowili chłopi (33 mln), w przeważającej mierze należący nadal do prywatnych właścicieli, którzy mieli prawo – rzecz niespotykana wówczas w Europie – sprzedawać swych włościan jak niewolników, odrywając ich od rodzinnej wsi i bliskich.
