Tajemnicze biuro statystyki. We wrześniu 1810 r. Napoleon nakazał otwarcie kilku konsulatów w miastach strefy nadbałtyckiej (np. w Królewcu), by stworzyć „sieć posterunków powiadamiających o wszystkim, o czym należałoby wiedzieć”. Istniejące placówki dostały nowe instrukcje: ambasador w Sztokholmie, Alquier miał obserwować wojska rosyjskie w Finlandii, konsul Ledoulx z Bukaresztu – w Mołdawii, a rezydent w Warszawie, Serra – na Litwie i Ukrainie; wiedeński ambasador Otto także miał szukać informacji na ziemiach ukraińskich. Płynące z placówek dyplomatycznych dane zbierało i weryfikowało tzw. biuro statystyki zagranicznej MSZ. Trzema pracownikami kierował młody audytor w Radzie Stanu Elisabeth-Louis-Marie Lelorgne d’Ideville. Jako szwagier barona Faina, sekretarza Napoleona, cieszył się zaufaniem cesarza. Mówił po niemiecku od czasu swej pracy w Dreźnie, a zwłaszcza, rzecz wyjątkowa wśród francuskich urzędników, znał rosyjski i Rosję. Został z niej wyrzucony w 1805 r. przez jej ministra spraw zagranicznych Adama Czartoryskiego, wrócił na krótko do Petersburga z pierwszym wysłannikiem Napoleona po Tylży, generałem Savary. Praca polegała głównie na zbieraniu w formie co rok odnawianych poszytów (tzw. livrets) danych o armiach europejskich, z rosyjską na czele. Baron Fain notował:  „coraz to nowe odniesienia zaczęły łączyć te różne dane, spływające z przeciwstawnych kierunków; bardzo uważnie porównywano je, sprawdzano i uzupełniano. Zrazu dawało to przybliżone rezultaty, następnie je doskonalono, a cesarz, tak już zręczny w ocenie rzeczywistej siły wojsk na podstawie ich schematu organizacyjnego, dochodził po pewnym czasie do przybliżonej siły wszystkich armii europejskich, co mu wystarczało dla większości kombinacji”. Choć Napoleon krytykował formę i treść livrets, 20 stycznia 1811 r. kazał posłać ich kopie ambasadorom w Rosji, Austrii i Danii jako model dla ich pracy. Puste archiwa. Cesarz po raz pierwszy walczyć miał z Rosją na jej terytorium, skalkulować więc musiał jej wojskowy potencjał. Napływające dane tyczyły zaś głównie jednostek z zachodniej części imperium. Trzeba było sięgnąć do archiwów, tym bardziej że towarzysząca wojnie machina propagandowa także pożądała memoriałów o Rosji, jej systemie politycznym, armii i mieszkańcach. Jednak ku zaskoczeniu szefa archiwów MSZ, hrabiego d’Hauterive, który w grudniu 1811 r. szukał potrzebnych dokumentów, gęsta mgła spowijała imperium Aleksandra I. Długie przerwy w kontaktach i słaba aktywność dyplomatów sprawiły, że szuflady z memoriałami o Rosji były puste. Przekazując kilka znalezisk, zażenowany archiwista przyznawał, że „zdają się zawierać tylko stare, niekompletne i niepewne informacje o kraju, który – prawdę mówiąc – jest bardzo trudny do opisania, zważywszy na jego ogrom, pół barbarzyński i pół ogładzony stan, a zwłaszcza ze względu na zmiany, jakich doznaje przez stały i nieregularny marsz kierujący go w stronę cywilizacji”. Zszokowany hrabia przekopał raz jeszcze archiwum, by poddać się 1 stycznia 1812 r. Przyznał: „nie mamy nic naprawdę pewnego o Rosji, a zwłaszcza o tym, co należy znać najdokładniej i najpewniej, czyli o poziomie cywilizacji tego kraju. Nie wiemy, do jakiego stopnia zasady tej cywilizacji skutecznie odcisnęły piętno na różnych aspektach systemu społecznego, politycznego i wojskowego, a napotkały nieprzezwyciężalny opór w innych aspektach”. Słowa te padają na 6 miesięcy przed wybuchem wojny, która pociągnie Napoleona aż do Moskwy. Choć Bignona irytował szczątkowy i spóźniony charakter informacji objeżdżających Litwę i Ukrainę „podróżników”, to był na nie skazany. Rezydent wykonał też ogromną pracę przygotowując, przy polskiej pomocy, studia geograficzne i statystyczne zachodnich guberni. Część tych papierów padnie, wraz z wozem Lelorgne’a, łupem Rosjan  w 1812 r. Sukcesem była współpraca z ks. Aleksandrem Sapiehą, co dało Bignonowi niedużą, acz pewną siatkę informatorów. Błędem zaś przyjęcie usług Dawida Sawana, byłego oficera i agenta polskiego wywiadu, którego Rosjanie odwrócili i użyli do walki z polskimi szpiegami. System wywiadowczy. Do lata 1811 r. powstał system, który miał przetrwać aż do wojny. Niezależne od siebie agentury polskiego wywiadu wojskowego i rezydenta przesyłały obserwacje warszawskim zwierzchnikom. Raporty Poniatowskiego szły do Davouta i Mareta (czyli Napoleona), czasem do króla do Drezna, kopie zaś – do Bignona. Ten sprawdzał doniesienia w oparciu o własne dane i uzupełniane systematycznie tabele ruchów wojsk. Załączywszy własne meldunki (których z Polakami nie dzielił) słał wszystko do Hamburga, skąd Davout posyłał dalej pakiety przeznaczone dla Mareta, a sam, wraz ze sztabowcami (m.in. płk. Kobylińskim) analizował doniesienia rezydenta. Korespondencja marszałka z Bignonem i Poniatowskim pełna jest pytań, uwag i poprawek do raportów. Ostatni, trzeci etap analizy to dzieło biura Lelorgne’a. N