Dziejowy fenomen. Tajemne państwo

Józef Piłsudski ujął to tak: „Wielkość naszego narodu (...) polegała (...) na jedynym może w dziejach naszych rządzie, który, nieznany z imienia, był tak szanowany i tak słuchany, że zazdrość wzbudzić może we wszystkich krajach i u wszystkich narodów”.

Piotr Męcik/Forum Książeczka do nabożeństwa z 1861 r. i dewocjonalia, zestaw na licznie odprawiane msze za ojczynę.

PAŃSTWO PODZIEMNE. Czy określenie „państwo podziemne” nie zawiera wewnętrznej sprzeczności? Innymi słowy, czy może istnieć państwo konspiracyjne, które na ogół nie występuje jawnie, nie sprawuje wyłącznych rządów na żadnym terytorium, nie zawsze potrafi skutecznie egzekwować swoje rozkazy i polecenia? Państwo równoległe, istniejące obok tego jawnego, w którego rękach są garnizony wojskowe, twierdze i jednostki policji, urzędy i sądy, skarbowość, służba dyplomatyczna oraz wszelkie inne atrybuty władzy?