Kwestia chłopska. Kosy obosieczne

To powstanie, choć, podobnie jak wcześniejsze zrywy patriotyczne Polaków przeciwko zaborcom, zakończyło się klęską, różniło się od poprzednich zdecydowanie większym udziałem chłopów w walce o niepodległość.

Dekret powstańczy o uwłaszczeniu chłopów – wersja skrócona.

CO ZROZUMIAŁ KOŚCIUSZKO. Przez wieki chłopi znajdowali się na marginesie życia narodowego i byli najbardziej wyzyskiwaną grupą społeczną. Ich przeszłość historyczna i położenie były poważną barierą w utożsamianiu się z narodem, w którym prym dzierżyła szlachta. Doświadczenia spiskowe i powstańcze dowodziły jednak, że narodowe zrywy podejmowane bez szerszego udziału chłopów nie mogły zakończyć się powodzeniem; a także że udział chłopów w akcji niepodległościowej uzależniony jest od stworzenia perspektywy zmiany stosunków społecznych oraz pracy na rzecz narodowego uświadomienia.