Pomocnik Historyczny

Czerwoni i biali

Jerzy Michalski / Forum

Tak nazywa się dwa niepodległościowe obozy polityczne w dobie powstania styczniowego. Czerwoni byli obozem radykalnym, grupującym działaczy nielegalnych kółek wojskowych i młodzieżowych, organizatorów patriotycznych manifestacji 1860–61. To oni powołali Komitet Miejski, potem Komitet Centralny Narodowy, wreszcie powstaniowy Rząd Narodowy. Biali dążyli do odzyskania niepodległości drogą reform i koncesji uzyskanych od cara (czego nie należy mylić z ugodowością). Ich obóz skupiał liberalnych ziemian i mieszczan. Działali m.in. poprzez Towarzystwo Rolnicze, Delegację Miejską, Dyrekcję Wiejską. Do powstania przystąpili w marcu 1863 r.

Powstańcy czerwoni i biali sami się raczej tak nie nazywali. Pierwsi woleli określenie partia ruchu, komitet ruchu. W wypowiedziach drugich znajdziemy wzmianki o stronnictwie umiarkowanym. Obydwa obozy uznawały siebie za reprezentantów całego narodu, okresami rywalizując ze sobą lub współpracując. Przypisane im nazwy biorą się z politycznej symboliki kolorów, w drugiej połowie XIX w. mocno już utrwalonej, a wywodzącej się z Francji. Publicyści i historycy podchwycili te określenia jako przydatne do porządkowania ówczesnej sceny politycznej. Trafiły do monografii i podręczników, znacząc mniej więcej tyle, co radykałowie i umiarkowani. W obu obozach istniały różnice poglądów, różne frakcje, dlatego z etykietowaniem niekiedy są kłopoty, zwłaszcza w sytuacjach granicznych, gdy np. Agatona Gillera kwalifikuje się do lewego skrzydła białych, a o Romualdzie Traugutcie powiada, że chociaż biały, realizował w znacznym stopniu program czerwonych.

Pomocnik Historyczny „Powstanie styczniowe” (100062) z dnia 07.01.2013; Wstęp; s. 7
Reklama