PRZEKAZ MIĘDZYPOKOLENIOWY. Opisując obecność powstania styczniowego w pamięci zbiorowej społeczeństwa polskiego, wkraczamy w obszar tzw. pamięci komunikatywnej oraz pamięci kulturowej. O kształcie tej pierwszej decydował w przeważającej mierze przekaz międzypokoleniowy, w którym niekwestionowaną rolę odgrywali sami przedstawiciele generacji 1863 r. Współtworzyli legendę powstania opartą na osobistych przeżyciach, zarówno tych z okresu walk, jak i doby popowstaniowej, często naznaczonej latami emigracji oraz zesłania na Syberię. Integralną częścią legendy Stycznia 1863 r. stały się więc, zależne od siebie, różne formy pamięci autobiograficznej uczestników i świadków wydarzeń oraz pamięć zbiorowa generacji powstania styczniowego.
PAMIĘĆ KULTUROWA. Legendę tę w równym stopniu współtworzyła pamięć kulturowa, oparta na instytucjonalizacji pamięci powstania w przestrzeni społecznej i wyznaczana przez rocznicowy charakter pamięci o wydarzeniach. Legenda ta odwoływała się do różnorodnych miejsc pamięci, zarówno tych o materialnym, symbolicznym, jak i funkcjonalnym znaczeniu. Funkcję miejsc pamięci pełnić więc mogły w równym stopniu pomniki, muzea, archiwa, pamiątki sentymentalne, fotografie powstańcze, co miejsca pochówków i stoczonych bitew, wspomnienia i pamiętniki uczestników wydarzeń, a także zjazdy weteranów 1863 r., jeśli oczywiście stawały się przedmiotem określonego rytuału upamiętniania.
LEGIONOWY POMOST. O charakterze tradycji powstania styczniowego w II Rzeczpospolitej zadecydował zespół czynników ukształtowanych jeszcze w okresie zaborów oraz w latach Wielkiej Wojny.