Pierwsze szacunki. Precyzyjnie o liczebności Żydów możemy mówić w kontekście ostatnich 200 lat. Nie mamy wystarczających źródeł odnośnie do wieków wcześniejszych. Bardzo ogólne wnioski można wysnuć na podstawie przekazów dotyczących powodów migracji tej grupy społecznej. Najstarsza znana nam gmina na dzisiejszych ziemiach polskich powstała w 1085 r. w Przemyślu. Przyznany Żydom przez Bolesława Pobożnego Statut kaliski (1264 r.) wskazuje, że już w XIII w. społeczność ta stanowiła znaczącą grupę. Za tym faktem przemawiają także znalezione w XIX w. na terenie Gniezna monety z napisami hebrajskimi, pochodzące z XII w. Badania różnych historyków wskazują, że w tym czasie mieszkało na ziemiach polskich od 4,5 tys. do nawet 30 tys. osób wyznania mojżeszowego. (A ówczesne zaludnienie Wielkopolski, Małopolski i Mazowsza ocenia się na trochę ponad 1 mln osób).
Za ważną wskazówkę służy dokument z 1507 r., tzw. taksa koronacyjna (Taxa Judeorum et opidis Regni existentibus). Zapisane zostały w niej gminy żydowskie z terenów Wielkopolski, Małopolski, Mazowsza i Rusi Czerwonej, które opłaciły dodatkowy podatek związany z objęciem tronu przez Zygmunta Starego. W rejestrze wymieniono 54 gminy. Współcześni historycy dodają do tej liczby 32 nieuwzględnione w dokumencie kolonie, które prawdopodobnie dołożyły się do podatków większych gmin, oraz ok. 50 osiedli, zbyt małych na oddzielne opodatkowanie. Hanna Zaremska w książce pt. „Żydzi w średniowiecznej Polsce. Gmina Krakowska” tak podsumowuje swoje badania: „Przeciętna kolonia żydowska w XV w.