Pomocnik Historyczny

Gmina

Typowe zawody Żydów w Polsce: krawiec, szewc, piekarz, tkacz, kowal, zegarmistrz; miniatura Artura Szyka z cyklu prac „Statut kaliski”, 1927 r. Typowe zawody Żydów w Polsce: krawiec, szewc, piekarz, tkacz, kowal, zegarmistrz; miniatura Artura Szyka z cyklu prac „Statut kaliski”, 1927 r. ŻIH
Życie żydowskie toczyło się w gminach, to one gwarantowały bezpieczeństwo i zaspokajały potrzeby. Bycie Żydem poza gminą było praktycznie niemożliwe.
Żydzi w mykwie; fotografia z gminy w Radomiu, 1940 r.AN Żydzi w mykwie; fotografia z gminy w Radomiu, 1940 r.

Kahał. Słowem kahał (z hebr. kehila, zgromadzenie) określano zarówno gminę, jak i władze gminy. W gminach żydowskich dawnej Rzeczpospolitej nie było jednolitego modelu ustrojowego. Najważniejszym, a zarazem jedynym w swoim rodzaju, statutem określającym ustrój gminny był statut gminy krakowskiej z 1595 r. Regulował on całokształt życia gminnego, określał obowiązki urzędników i ich wzajemne relacje, a także zajmował się kwestią wyborów. Na nim wzorowało się wiele gmin w Polsce i na Litwie. Jednak każda gmina miała własne zwyczaje, które dostosowywała do aktualnych potrzeb oraz możliwości finansowych.

Wybory władz w gminie żydowskiej odbywały się co roku (przeważnie w środkowe dni świąt Pesach. Było to wyjątkowe na tle zwyczajów politycznych dawnej Rzeczpospolitej, gdzie większość urzędów była dożywotnia (urzędy szlacheckie) czy długoterminowa (urzędy miejskie).

Wybory były pośrednie, najpierw wybierano elektorów, a ci wybierali urzędników gminnych. Przy wyborach posługiwano się losowaniem, co wynikało z przekonania, że w ten sposób najpełniej ujawnia się wola Boża, a dzięki niej najodpowiedniejsze osoby sprawują ważne funkcje. System wyborczy był tak skonstruowany, że dawał przewagę rządzącym, przede wszystkim ustępującemu kahałowi, i praktycznie uniemożliwiał wejście do kahału ludzi nowych, niezwiązanych rodzinnie lub finansowo z członkami kahału.

Przy wyborach pojawiał się problem dozwolonego pokrewieństwa wybierających i wybieranych, wybierania jednej osoby na dwa urzędy, wieloletniego piastowania urzędów przez te same osoby, przydzielania sobie urzędów przez samych elektorów.

Pomocnik Historyczny „Historia Żydów polskich” (100070) z dnia 01.04.2013; Polin; s. 22
Reklama