Pomocnik Historyczny

Synagoga i modlitwa

Wnętrze XVII - wiecznej synagogi w Tykocinie. Wnętrze XVII - wiecznej synagogi w Tykocinie. Marek Henzler / Archiwum prywatne
Przestrzeń synagogi.Polityka Przestrzeń synagogi.

Życie religijne Żydów ogniskowało się wokół synagogi (grec. synagōgē – zgromadzenie), która była zarówno domem modlitwy, jak i miejscem nauczania, siedzibą władz gminy i sądu rabinackiego. W Polsce używa się także nazwy bóżnica/bożnica. Nie było jednolitych przepisów, określających jej wygląd zewnętrzny, stąd podlegał on modom architektonicznym. Najważniejszy był zakaz władz kościelnych wznoszenia budowli wyższych i bardziej okazałych niż świątynie chrześcijańskie. Omijano go, lokując posadzkę poniżej poziomu gruntu. Miało to także nawiązywać do słów biblijnych: „Z głębokości wołam do Ciebie, Panie” (Ps. 130,1). Czasem obniżano też część posadzki w miejscu, z którego kantor (kierujący śpiewem, uświetniający obrzędy religijne) prowadził modły, podkreślając w ten sposób jego służebny charakter wobec wiernych.

Na ziemiach polskich. Podczas odbudowy bożnic spalonych podczas powstania Chmielnickiego wykształcił się specyficzny charakter ich dekoracji, o czym piszą Maria i Kazimierz Piechotkowie w książce „Bramy Nieba. Bóżnice murowane na ziemiach dawnej Rzeczpospolitej”: „Na wykonanej w drugiej połowie XVII w. lub początkach XVIII w. polichromii sklepienia w Chodorowie namalowano cały wykład zaczerpniętej z kabały koncepcji kosmologicznej, łączącej strefę ziemską ze strefą niebiańską, z dwugłowym orłem – symbolem opieki Najwyższego nad ludem Izraela, otoczonym kręgami nieba i zodiakiem oraz symbolami sił działających we wszechświecie”. Podobne polichromie zdobiły ściany synagog w Mohylewie i Gwóźdźcu.

Najwięcej żydowskich budynków sakralnych znajdowało się w średniowieczu na Śląsku. Do dzisiaj zachowała się bożnica w Strzegomiu (obecnie kościół św.

Pomocnik Historyczny „Historia Żydów polskich” (100070) z dnia 01.04.2013; Polin; s. 30
Reklama