Ścieżki modernizacji

Nowe granice, nowe miejsce w systemie polityczno-prawnym i polityka państw zaborczych sprawiły, że w XIX w. życie Żydów zmieniało się szybciej niż kiedykolwiek wcześniej. Pojawiły się nowe możliwości, ale też wyzwania i zagrożenia.

Piotr Męcik/Forum Leopold Kronenberg; rysunek z XIX w.

Haskala, żydowskie oświecenie. Reformę i modernizację społeczności żydowskiej planowały nie tylko mocarstwa zaborcze i oświeceniowi politycy. Konieczność zmian dostrzegali również sami Żydzi, choć początkowo ci, którzy opowiadali się za zmianą, stanowili jedynie małą i marginalną grupę. Pierwszą ideologią modernizacyjną wśród polskich Żydów była haskala, czyli żydowskie oświecenie. Haskala uznawana jest za jeden z najważniejszych czynników przeobrażeń społecznych i kulturowych Żydów od końca XVIII do drugiej połowy XIX w.