Żydowskie organizacje i nurty polityczne powstałe na przełomie XIX i XX w., działające na ziemiach polskich. Agudas Isroel (hebr. Związek Izraela) – międzynarodowa ortodoksyjna partia, powołana na kongresie założycielskim w Katowicach w 1912 r. Polska sekcja Agudy, utworzona w czasie I wojny światowej pod patronatem cadyka z Góry Kalwarii Abrahama Mordechaja Altera (1866–1948), szybko zdominowała tę międzynarodową organizację. Bund (jid. Związek) – Ogólnożydowski Związek Robotników w Litwie, Polsce i Rosji, założona w Wilnie w 1897 r. rewolucyjna partia robotnicza łącząca ideologię marksistowską z programem żydowskiej autonomii kulturalnej. Wśród przywódców: Aleksander (Arkadij) Kremer, Julij Matow. Chibat Cijon (hebr. Miłość Syjonu) – pierwsza syjonistyczna organizacja polityczna, działająca od początku lat 80. XIX w., a formalnie założona w 1884 r. na zjeździe w Katowicach; główne cele to wsparcie emigracji do Palestyny i pomoc w organizacji emigracji po pogromach w Cesarstwie Rosyjskim w latach 1881–84. Wśród założycieli: Perec Smolenskin, Mosze Lejb Lilienblum, Eliezer Perlman (Ben Jehuda). Folkizm – ideologia odrzucająca syjonizm, dążąca do żydowskiej autonomii kulturalno-społecznej w Europie Wschodniej. W 1906 r. Simon Dubnow i Izrael Efroikin powołali w Petersburgu folkistowską partię Folskpartej (jid. Partia Ludowa), skupiającą m.in. znanych intelektualistów Szymona An-skiego, Nochema Sztifa i in. Jidyszyzm – ideologia i ruch wspierający rozwój jidysz jako języka kultury narodowej Żydów. Klasyczna forma tej ideologii została sformułowana na konferencji w Czerniowcach w 1908 r. Machsike Hadas (hebr. Obrońcy Wiary) – ultraortodoksyjna partia działająca w Galicji i Bukowinie od 1878 r. pod patronatem krakowskiego rabina Szymona Sofera (1821–83) i cadyka z Bełza Jozuego Rokeacha (1825–94), a utworzona z inicjatywy Szmuela Margoshesa. Mizrachi (od hebr. Merkaz Ruchani – Centrum Duchowe) – najważniejsza partia syjonistyczna nurtu religijnego, założona na kongresie w Wilnie w 1902 r. z inicjatywy rabiego Izaaka Jakuba Reinesa. Poalej Cijon (hebr. Robotnicy Syjonu) – założona w Rosji w 1906 r. przez Bera Bolechowa partia łącząca syjonizm z lewicową ideo