Pomocnik Historyczny

Na zapleczu frontów cz. I

Na zapleczu frontów Cz. I

Francja, okolice Reims, 1917 r., oryginalna fotografia kolorowa. Francja, okolice Reims, 1917 r., oryginalna fotografia kolorowa. Ullstein Bild
Wojna toczyła się nie tylko na polach bitew i w okopach. Dotykała mieszkańców zarówno terenów okupowanych, jak i państw z pozoru zwycięskich. Obraz ich życia jest i skomplikowany, i zmitologizowany.
Niemiecka odezwa do ludności Belgii w trzech językach, 1914 r.AN Niemiecka odezwa do ludności Belgii w trzech językach, 1914 r.

Topografia okupacji

Wzdłuż frontu zachodniego. Na zachodzie Europy okupacja była w 1914 r. pojęciem równie egzotycznym jak maska gazowa, kartka żywnościowa czy bomba lotnicza. Już w pierwszych tygodniach wojny Niemcy zajęły Luksemburg, niemal całą Belgię i spore części wschodniej Francji. Na terenie Belgii linia frontu przez cztery lata pozostawała mniej więcej stabilna, we Francji zmieniała się kilkakrotnie, ale wojska Ententy do końca nie przeniosły wojny na teren Niemiec.

Postawa okupanta na zachodzie okazała się wielkim orężem propagandy alianckiej. Pożar biblioteki uniwersyteckiej w Louvain, podobnie jak zbombardowanie katedry w Reims, stał się symbolem bezmyślnego, okrutnego gwałtu na kulturze europejskiej, wykluczającego „Hunów” z cywilizacji chrześcijańskiej.

W istocie najbardziej znane obrazy zniszczeń na froncie zachodnim – należy do nich także zmasakrowana starówka Ypres – z okupacją niewiele miały wspólnego. Bombardowanie zabytków i egzekucje cywilów miały miejsce na bezpośrednim zapleczu frontu. Mieszkaniec Brukseli czy Lille, który latem 1914 r. znalazł się na terytorium okupowanym i przez cztery lata żył pod obcą władzą, doznawał w tym okresie upokorzeń, był pozbawiony praw politycznych, cierpiał głód i chłód. Mógł trafić do pracy przymusowej, lecz ogromnej większości nie groziła deportacja, o eksterminacji nie mówiąc.

Obrazy z zachodu Europy o tyle wreszcie zakłamują rzeczywiste przeżycia, że dotykają łącznie stosunkowo niewielu ludzi. Ogromna większość Francuzów przeżyła lata 1914–18 na terytorium własnego państwa. Na froncie południowym pod okupacją znalazły się tylko północno-wschodnie skrawki Włoch (i to na krótko), tak więc z wyjątkiem Luksemburczyków i Belgów zachodni Europejczycy nie doświadczali okupacji na własnej skórze, jedynie czytali o niej w gazetach.

Pomocnik Historyczny „Wielka Wojna 1914-1918” (100080) z dnia 14.04.2014; Pierwsza powszechna; s. 76
Oryginalny tytuł tekstu: "Na zapleczu frontów cz. I"
Reklama