Wstęp do czystek etnicznych

Masowa skala, techniczne możliwości przemieszczenia ogromnych rzesz ludzkich (kolej!), bezwzględność w ich odrywaniu od korzeni, niszczeniu dobytku i historycznej ciągłości. Taki spadek, wraz z łatwością wydania wyroku, pozostawiła Leninom, Stalinom, Hitlerom (lecz także alianckim decydentom po 1945 r.) dobrze im znana Wielka Wojna.

Ullstein Bild Wysiedlenie w Belgii, 1914 r.

Paradoksy rzezi.

Mówi się często, że I wojna światowa to ostatni konflikt, w którym zginęło więcej żołnierzy niż cywilów. To prawdziwe stwierdzenie, ale sugeruje słaby wpływ wojny na ludność cywilną. Tymczasem wojna totalna ślady musiała zostawiać też totalne. Nawet tam, gdzie nie dotarły walczące armie, wojna zawisła nad społeczeństwem, formując je. Jakież było zaskoczenie historyka Jaya Wintera, gdy odkrył, że po najkrwawszych w dziejach Imperium Brytyjskiego bojach (909 tys.