Pomocnik Historyczny

Architekci imperium

Joseph Chamberlain Joseph Chamberlain Corbis
Benjamin DisraeliCorbis Benjamin Disraeli

Benjamin Disraeli (1804–81), ważna i barwna postać nie tylko polityki, ale i kultury brytyjskiej, służył królowej Wiktorii jako jej ulubiony premier dwukrotnie: w 1868 r. i w latach 1874–80. Jako lider konserwatystów (torysów) postawił swej partii dwa cele: umacnianie torysowskiej demokracji i Imperium Brytyjskiego. Temu drugiemu miała służyć konsolidacja rządów brytyjskich nad Indiami. Za drugiego premierostwa Disraeli sprzymierzył się z królową, która podobnie jak on miała zapatrywania konserwatywne i nie znosiła największego rywala Disraelego, lidera liberałów Williama Gladstone’a, który widział w monarchini tylko instytucję polityczną, a nie istotę ludzką. W polityce imperialnej sukcesami Disraelego było przejęcie kontroli nad Kanałem Sueskim drogą zakupu udziałów od władcy Egiptu (kredytu na zakup udzielili Rotschildowie) oraz przyznanie przez parlament, z inicjatywy premiera, królowej Wiktorii tytułu cesarzowej Indii. Ale poniósł dotkliwe porażki na frontach w Afganistanie i Afryce Południowej.

Joseph Chamberlain (1836–1914) zaczynał karierę jako przedsiębiorca i społeczny reformator, „socjalista gazu i wody”, który jako burmistrz likwidował slumsy w Birmingham. Poczucie misji brało w nim górę nad pragmatyzmem. Budził niechęć klas wyższych i konserwatystów, za to entuzjazm wyborców z angielskiej klasy średniej. Zamożny i niezależny materialnie, był bliskim współpracownikiem lidera liberałów w Izbie Gmin Gladstone’a. Zwykle po stronie reformistów, popierał rozszerzenie autonomii Irlandii, sprzeciwiał się tłumieniu siłą irlandzkich aspiracji politycznych.

Pomocnik Historyczny „Imperium Brytyjskie” (100084) z dnia 08.09.2014; Narodziny Imperium; s. 38
Reklama