Przejdź do treści
Reklama
Reklama
Pomocnik Historyczny

Korona Królestwa Polskiego

Organizacja państwa Piastów

Kazimierz Wielki nadaje przywilej włościanom, rys. Rafał Hadziewicz, XIX w. Kazimierz Wielki nadaje przywilej włościanom, rys. Rafał Hadziewicz, XIX w. Archiwum Karlicki / East News
Jakie państwo zbudowali Piastowie?
Gotycka korona Kazimierza III Wielkiego, przechowywana w skarbcu wawelskimWojciech Kryński/Forum Gotycka korona Kazimierza III Wielkiego, przechowywana w skarbcu wawelskim

Corona Regni Poloniae. W czasach ostatnich Piastów władza w państwie była dziedziczna. Po zmarłym tron obejmował jego najstarszy syn. Kiedy nie było syna, prawa do tronu przechodziły na córkę (córki) albo też na potomstwo córki. Pod koniec panowania tej dynastii Polska zaczęła zmieniać się ustrojowo i cywilizacyjnie, z kraju peryferyjnego stawała się częścią europejskiej wspólnoty politycznej i gospodarczej.

W XIV w. pojawiła się idea, która na następne kilkaset lat określiła drogi rozwoju polskiego państwa. Była nią koncepcja Korony Królestwa Polskiego (Corona Regni Poloniae). Miała ona dwa znaczenia. Pierwsze było terytorialne. Był to program roszczeniowy. W XIV w. Polska straciła kilka dzielnic, m.in. Śląsk oraz Pomorze Gdańskie. Król i elita polityczna nie chcieli się z tym pogodzić. Podkreślano więc, że do Korony należą zarówno tereny aktualnie wchodzące w skład państwa, jak i te, które znalazły się w obcych rękach. Te drugie ziemie, stwierdzano, wciąż są polskie, wciąż są częścią Korony Królestwa Polskiego. Jak wierzono, kiedyś wszystkie z nich wrócą w ręce polskiego króla.

Drugie znaczenie terminu Korona Królestwa było ustrojowe. Oznaczało oddzielenie osoby króla i państwa. Dawniej istniało przeświadczenie, że państwo jest własnością panującego (tzw. monarchia patrymonialna). Obecnie uznano, że król jest jedynie zarządcą (administratorem), nie zaś panem królestwa. Królowie się zmieniają, zaś Korona Królestwa trwa wiecznie. Król nie stoi ponad państwem, jest jego częścią. Jak to ujął jeden z XV-wiecznych autorów: „Nie twierdzę, jakoby król posiadał wyższą ponad siebie osobę w Rzeczypospolitej, jednak cała społeczność królestwa jest od niego wyższa i zajmuje miejsce wyższe”.

Pomocnik Historyczny „Narodziny Polski” (100103) z dnia 14.12.2015; O narodzinach państwa Piastów; s. 134
Oryginalny tytuł tekstu: "Korona Królestwa Polskiego"
Reklama