Pomocnik Historyczny

Miraż trzeciej drogi

Historia ruchu państw niezaangażowanych

Otwarcie afroazjatyckiej konferencji w indonezyjskim Bandungu, 25 kwietnia 1955 r. Otwarcie afroazjatyckiej konferencji w indonezyjskim Bandungu, 25 kwietnia 1955 r. Topham Picturepoint/TopFoto
Inicjatorzy ruchu państw niezaangażowanych szukali własnej drogi w dwubiegunowym świecie. W praktyce ruch ten stał się sowiecką maszynką do głosowania.
Marek Sobczak/Polityka

Świat dwubiegunowy. Wynik II wojny światowej, przynoszący – nie od razu widoczną – degrengoladę polityczną Wielkiej Brytanii oraz erozję jej imperium, umieścił USA i ZSRR w innej lidze mocarstwowej niż pozostałe państwa. Ów niespotykany w dziejach układ dwubiegunowy sprawił, iż każdy kraj musiał wybierać między jednym z dwóch supermocarstw, stając się przy tym automatycznie wrogiem drugiej strony.

Zrodziło to od samego początku marzenia o powołaniu tzw. trzeciej siły. W czyn próbowali je wcielić przywódcy Indii, które ze względu na rozmiary oraz posiadany prestiż (w znacznej mierze wypracowany przez zamordowanego w 1948 r. Mahatmę Gandhiego) mogły liczyć na objęcie przywództwa. Błyskawiczne postępy dekolonizacji, skutkujące powstaniem dziesiątków nowych państw, zwiastowały całkowitą zmianę sytuacji politycznej choćby na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych. Spoiwem pomysłu o utworzeniu ugrupowania obejmującego tzw. Trzeci Świat było, obok chęci dorównania supermocarstwom, poczucie upokorzenia, jakie wśród młodej inteligencji krajów postkolonialnych pozostawiła dyskryminacja rasowa.

Od Kolombo do Bandungu. Pierwszy krok uczyniono podczas narady premierów tzw. grupy Kolombo (Birma, Cejlon, Indie, Indonezja, Pakistan) w stolicy Cejlonu 28 kwietnia – 2 maja 1954 r. Zapowiedziano wówczas zwołanie konferencji afroazjatyckiej. Odbyła się ona w indonezyjskim Bandungu 18–25 kwietnia 1954 r. z udziałem prawie wszystkich (29) istniejących wówczas niepodległych państw Azji i Afryki. Obecni byli również przedstawiciele państw jeszcze niesuwerennych: Maroka, Algierii i Tunezji, kolorowej ludności Związku Południowej Afryki, a także arcybiskup Makarios z Cypru (wtedy kolonii brytyjskiej), czarnoskóry kongresman z USA Adam Clayton Powell i wielki mufti Jerozolimy.

Pomocnik Historyczny „Zimna wojna” (100106) z dnia 28.03.2016; Politycy i dyplomaci; s. 64
Oryginalny tytuł tekstu: "Miraż trzeciej drogi"
Reklama