Kirgiski etnos. W 1865 r. ukazał się w Paryżu album z akwafortami Bronisława Zaleskiego, polskiego konserwatywnego polityka i historyka rodem z Białorusi. Publikacja nosi tytuł „La vie des steppes kirghizes: descriptions, récits & contes”. Zaleski rzeczywiście był na zesłaniu w Azji Środkowej, zaprzyjaźnił się tam nawet z ukraińskim wieszczem Tarasem Szewczenką i przyszłym bohaterem powstania styczniowego na Litwie Zygmuntem Sierakowskim. Żaden z trzech panów nie dotarł jednak nigdy na tereny dzisiejszego Kirgistanu, karę odbywali dość daleko na zachodzie, w okolicach Orenburga i na półwyspie Mangyszłak wcinającym się w Morze Kaspijskie, czyli w dzisiejszym zachodnim Kazachstanie.
Czy więc Bronisławowi Zaleskiemu wszystko się pomyliło? Nie, po prostu słowa zmieniły swoje znaczenie. Przez cały XIX w. i pierwsze dekady XX w. wszystkich turkijskich nomadów zamieszkujących obszary między Syberią a Transoksanią Europejczycy nazywali Kirgizami. Jeżeli już zauważano odmienność ludu, który my dziś nazywamy Kirgizami, to określano go mianem Kara-Kirgizów, Czarnych Kirgizów, i uważano za nieco dziwny górski odłam wielkiego etnosu kirgiskiego, obejmującego przodków współczesnych Kazachów i Kirgizów. Nazwy Kazach także używano, ale dużo rzadziej. Oba narody są sobie rzeczywiście bardzo bliskie, dlatego uprawniona jest próba opowiedzenia ich historii razem. W artykule dla uproszczenia wykładu będziemy się posługiwali terminami Kazach i Kirgiz w ich dzisiejszym znaczeniu, chyba że zasygnalizowano inaczej.
Nazwy i legendy.