Pomocnik Historyczny

Grób Tamerlana i język Czagataja

Dzieje Uzbeków

Wojska carskie forsują Amu-darię w 1873 r.; obraz Mikołaja Karazina z 1889 r. Wojska carskie forsują Amu-darię w 1873 r.; obraz Mikołaja Karazina z 1889 r. Pictures From History / AKG
Marek Sobczak/Polityka

Naród czagatajski. W czerwcu 1916 r. Europa spływała krwią. Pod Verdun w Lotaryngii trwała bezprecedensowa wielomiesięczna rzeź, ciężkie walki toczyły się też pod Asiago w północnych Włoszech oraz w Galicji, gdzie właśnie rozpoczęła się ofensywa Brusiłowa. W tym samym czasie w Lozannie w Szwajcarii miało miejsce dość nietypowe wydarzenie: trzecia konferencja narodowościowa zorganizowana przez Union des Nationalités. Organizacja ta, w której czołową rolę odgrywał litewski emigrant Juozas Gabrys, stawiała sobie za cel wspieranie prawa do samostanowienia mniejszych i słabiej znanych narodów, które same nie miały środków, by przebić się do światowej opinii publicznej. Ostatniego dnia konferencji głos zabrał młody Bucharczyk studiujący w Stambule – Mukimiddin Bekdżon. Żądał, by Rosja zwróciła Emiratowi Buchary terytoria zagarnięte w drugiej połowie XIX w. Swoich postulatów nie wysuwał jednak w imieniu władcy czy też ludu Buchary, lecz narodu czagatajskiego. Według Bekdżona miał on zamieszkiwać ziemie rosyjskiego Turkiestanu, Chanatu Chiwy i Emiratu Buchary. Obecni na sali delegaci musieli czuć się trochę zagubieni – najprawdopodobniej nigdy wcześniej nie słyszeli o żadnym takim narodzie. I nigdy potem. O co więc chodziło Mukimiddinowi Bekdżonowi?

 Czagataidzi i Timurydzi. Czagataj był drugim synem Czyngis-chana. Po śmierci ojca otrzymał w spadku tereny Azji Środkowej, którymi miał zarządzać pod zwierzchnictwem wielkiego chana Imperium Mongolskiego, jednak mocarstwo to w ciągu kilku dekad uległo dezintegracji. Na swoją siedzibę wybrał żyzne Siedmiorzecze.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Turków” (100109) z dnia 13.06.2016; Suplement; s. 146
Oryginalny tytuł tekstu: "Grób Tamerlana i język Czagataja"
Reklama